Jak wybrać dobre „elektrolity”? Dla dzieci i dorosłych – wiedza + opinie

Elektrolity – element podstawowego wyposażenia każdej domowej i podróżnej apteczki. Niezastąpione przy przedłużających się biegunkach i uporczywych wymiotach. We wpisie przyjrzymy się bliżej tym popularnym „elektrolitom” – w pierwszej części postaram się wyjaśnić, co to za cuda i dlaczego są słone 😉 a w drugiej, już standardowo, przygotowałem listę produktów godnych polecenia – żeby ułatwić Ci wybór najlepszego produktu.

Ten wpis zawiera uniwersalną wiedzę – w temacie wyboru najlepszych elektrolitów, zarówno dla dzieci jak i dla dorosłych, aczkolwiek z kilku przyczyn szczególną uwagę kładę na dzieci :

• Małe dzieci stosunkowo szybko się odwadniają (mają mniej płynów w organizmie).
• Gorzej radzą sobie z odwonieniem.
• Odwodnienie jest bodaj najczęstszą przyczyną hospitalizacji małych dzieci.
• Odwodnienie to u dzieci niebezpieczny stan – mówi się nawet przy okazji popularnych i stosunkowo niegroźnych 3 dniówek – że jeśli dziecko je mniej to ok – ale najważniejsze żeby piło.

O elektrolitach – biegiem i w skrócie

Co to właściwie są te elektolity? „Po fachowemu” to wodne roztwory jonów obdarzonych ładunkiem elektrycznym – dodatnim lub ujemnym. Za najważniejsze z nich uważa się sód (główny kation przestrzeni zewnątrzkomórkowej) i potas (główny kation wewnątrzkomórkowy), jednak nie można umniejszać roli pozostałym – magnezowi, wapniowi, żelazu, jonom chlorkowym czy fosforanowymi.

Dopiero w sytuacji, kiedy każdy z nich jest „na swoim miejscu” i to w prawidłowej ilości możemy mówić o zachowaniu równowagi wodno-elektolitowej. Ale zadanie elektrolitów nie kończy się na utrzymywaniu prawidłowego bilansu wodno-elektrolitowego – są wszędzie, w każdym zakamarku naszego organizmu i tak naprawdę bez nich nie bylibyśmy w stanie funkcjonować.

Elektrolity odpowiadają za:

• Przewodzenie impulsów nerwowych.
• Prawidłowe funkcjonowanie mózgu i całego układu nerwowego.
• A także za pracę mięśni, w tym serca!

Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej?!

Co ważne, zarówno za niski, jak i za wysoki poziom elektrolitów może doprowadzić do poważnych dla zdrowia konsekwencji. Na zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej szczególnie wrażliwe są dzieci, mamy karmiące piersią oraz osoby starsze, a najczęściej pojawiają się one w wyniku uporczywych biegunek, przedłużających się wymiotów czy upałów.

Im dziecko jest młodsze, tym szybciej dochodzi do jego odwodnienia! Dlatego w tych sytuacjach trzeba zwracać szczególną uwagę na odpowiednie nawodnienie organizmu. Jak to sprawdzić u dziecka? Wymienię kilka sposobów:

• Sprawdzaj czy dziecko normalnie sika i czy np.: pampers puchnie jak zwykle.
• Sprawdzaj język dziecka – czy jest błyszczący, wilgotny i taki normalny (a jeśli nie wiesz jak wygląda „normalny” język – to przyjrzyj się mu dzisiaj).

Kiedy brakuje elektrolitów?

Generalnie może do tego dojść na dwa sposoby – albo na skutek za małej podaży płynów albo ich nadmiernej utraty (poprzez biegunki, wymioty czy obfite pocenie). Zarówno jedno jak i drugie może doprowadzić do niebezpiecznej sytuacji, czyli odwodnienia i „wypłukania” elektrolitów.

Lekkie odwodnienie najczęściej leczy się w domu – jeśli dziecko chce pić, podając mu nawadniające płyny glukozowo-elektrolitowe w postaci doustnej, czyli popularne „elektrolity„. W przypadku nasilenia objawów lub kiedy maluch nie chce pić konieczna może być hospitalizacja i dożylne nawadnianie.

Oczywista, że najlepiej w ogóle nie dopuścić do takiej sytuacji, dlatego trzeba odpowiednio nawadniać organizm swój i dziecka – na co dzień i w trakcie choroby. A jak to zrobić dobrze? – bo z nawadnianiem też można „przedobrzyć”! – odsyłam do instrukcji, którą przygotowałem przy okazji wpisu (przepisu) na domowy Turbotonik 🙂

Wiedza uzupełniająca:

• Przepis na domowy izotonik.
• Co oznacza hipo-, a co hipertoniczny?
• Jak uzupełnić magnez i potas? 

Jonogram, czyli badanie stężenia elektrolitów

Bardzo proste badanie, wykonywane przy podejrzeniu zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Do jego wykonania konieczne jest pobranie próbki krwi, jak do zwykłej morfologii. Pozwala określić stężenie elektrolitów we krwi – w najprostszej wersji oznacza się poziom:

• sodu
• i potasu
• ale w zależności od sytuacji badanie można rozszerzyć o pomiar magnezu, wapnia, żelaza, jonów chlorkowych czy fosforanowych.

Najczęściej korzysta się z niego w warunkach szpitalnych. Dzięki znajomości takiego aktualnego poziomu elektrolitów można jak najlepiej dobrać skład preparatów nawadniających.

„Dobre” elektrolity, czyli jakie?

Kiedy dziecko męczą intensywna biegunka lub wymioty, albo jedno i drugie, najlepiej skorzystać z gotowych produktów do nawadniania – są to mieszanki glukozy i elektrolitów. Wystarczy taki preparat rozpuścić w wodzie i roztwór jest gotowy do wypicia (małymi porcjami – nie na hurraaa do dna).

Zgodnie z obowiązujące standardami opracowanymi przez WHO, ESPGHAN (European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition) i ESPID (European Society for Paediatric Infectious Diseases) w przypadku biegunek u dzieci zaleca się stosowanie takich preparatów o zmniejszonej osmolarności. Liczne wyniki badań potwierdzają, że nawadniają i uzupełniają one utracone elektrolity lepiej niż „czysta” woda, a ich stosowanie pozawala na złagodzenie ostrości i skrócenie czasu trwania biegunki – jeśli ktoś chciałby sobie przypomnieć, o co chodzi z tą osmolarnością to zapraszam do mojego wpisu ze ślimakiem w roli głównej, w którym przy pomocy wspomnianego mięczaka starałem się Wam to wyjaśnić.

Wiedza uzupełniająca:

• Przepis na domowy izotonik.
• Co oznacza hipo-, a co hipertoniczny?
• Jak uzupełnić magnez i potas? 

Na co zwracać uwagę przy wyborze płynu glukozowo-elektrolitowego ?

Doświadczony rodzic przychodząc do apteki wybiera taki produkt, który dziecko będzie po prostu w stanie wypić – no, bo po co kupować coś, czym będzie pluło na lewo i prawo – bez sensu. I ja to rozumiem. Jednak, jeśli miałbym rzucić moim farmaceutycznym okiem 😉 na składy tego, co znajdziemy na aptecznych półkach to oczywiście, że znajdę wśród nich te lepsze i gorsze.

Dobremu „elektrolitowi z apteki” nie potrzebne turbododatki i inne fajerwerki – w tym przypadku prosty (ale w odpowiedni sposób skomponowany) skład daje radę. Tak jak leki to nie cukierki, tak płyny nawadniające to nie soczki do codziennego popijania – u maluchów stosuje się je przede wszystkim przy biegunkach i wymiotach, czyli w sytuacjach kiedy ich przewód pokarmowy „jest chory”, bardziej wrażliwy. Dlatego szczególnie wtedy powinniśmy unikać podawania produktów doładowanych różnego rodzaju „polepszaczami” – mogę one dodatkowo go podrażniać.

Na co zwrócić szczególną uwagę przy wyborze dobrych elektorlitów?

• Informacja o osmolarności – na opakowaniu tego „dobrego” produktu będzie to napisane – produkty hipoosmotyczne nawadniają lepiej:
  • np: Osmolarność 225 mOsm/l
  • Osmolarność całkowita 222 mmol/l
  • Osmolarność roztworu: 234 mOsm/l-analizę przeprowadzono na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.
• Na jak najkrótszy skład – dobry elektrolity zawierają to co powinny i nic więcej
  • zerknij do analizy poniżej, ale takie minimum to:
  • glukoza jednowodna, cytrynian sodu, chlorek sodu, chlorek potasu
• „Poprawiacze smaku” – najlepiej jakby nie było ich w ogóle. Jakie składniki będą na cenzurowanym
  • Słodziki – kryją się one pod nazwami: aspartam, acesulfam K, cyklaminiany, glikozydy stewiowe, suklazowa
  • Barwniki
  • Dodatki witamin – nie ten preparat, nie to przeznaczenie
  • Aromaty 
  • Regulatory kwasowości

ale…

… ale co zrobić kiedy dziecko nie chce ich pić?

W idealnym świecie, idealna mama podawałaby idealny płyn nawadniający idealnemu dziecku, które z uśmiechem od ucha do ucha wypijałoby go małymi porcjami aż do dna (po czym oblizałoby się ze smakiem i poprosiło o jeszcze)!

Hmmm… z własnego podwórka chyba wiemy, że wygląda to zgoła inaczej – i zazwyczaj dzieci niechętnie piją takie miksturki – to ze względu na ich słony smak.

Więc w tym przypadku przymknąłbym oko na takie „smaczki” – i kierowałbym się zasadą, że trzeba zrobić wszystko, żeby dziecko piło cokolwiek! Jeśli nie damy radę przekonać malucha do tego aptecznego produktu to spróbujmy po prostu z DOBRĄ wodą mineralną, można ją podrasować odrobiną miodu, ewentualnie nie-za-mocną herbatą, może lekką zupą, owocami, warzywami – generalnie wszystko, co jest źródłem wody. No może tak nie do końca – unikajcie mocno słodzonych napojów typu coca-cola i soków – zawierają dużo cukru i są hiperosmolarne (czyli odwrotnie do tego, co zalecane), co oznacza, że mogą jeszcze bardziej nasilać biegunkę.

Mleko również jest napojem!

To jeden z najczęstszych i najbardziej szkodliwych mitów. Jeśli mleko (obojętnie czy naturalne czy modyfikwoane) jest podstawowym pokarmem i napojem dziecka – to podczas biegunki, czy wymiotów – staramy się dziecko normalnie karmić. Małymi porcjami, ale normalnie.

Jak zachęcić dziecko do ich wypicia – kilka trików

Z doświadczenia wiem, że dzieci raczej plują takimi specjałami – bo dobre płyny glukozowo-elektrolitowe niestety są słone w smaku. A każda metoda, żeby nakłonić malucha do ich wypicia jest dobra:

• Fajnie jest schłodzić taką miksturkę, można dorzucić kostkę lodu – trochę lepiej smakuje
• Można podawać przez kolorową rurkę
• Jakaś dobra historia ze spragnionym kotkiem/pieskiem/pingwinkiem może dać radę.

Wszystkie chwyty dozwolone 😉

Elektrolity z apteki – analiza i opinia Pana Tabletki

A jakie produkty są godne uwagi dla dzieci i dorosłych? Zapraszam na małą przeglądówkę.

Zawiera tylko wybrane produkty – kolejność losowa.

Orsalit (bez dodatków smakowych)

Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego, 10saszetek +- 15 zł, aktualną cenę sprawdzisz tutaj.

Stosowanie:

• Dla niemowląt poniżej 6. miesięcy i dzieci skłonnych do alergii.
• Dawkowanie zależy od stopnia odwodnienia i zaleceń lekarza.
• Zwykle zaleca się podawać 50-100 ml doustnego płynu nawadniającego na kg masy ciała w ciągu pierwszych 4 godzin oraz dodatkowo 5-10 ml na kg masy ciała po każdym biegunkowym stolcu lub wymiotach.
• Na dalszym etapie nawadniania zaleca się podawać 5-10 ml doustnego płynu nawadniającego na kg masy ciała po każdym biegunkowym stolcu lub wymiotach.

Skład w 100 ml gotowego do spożycia produktu:

• wartość energetyczna 38 kJ/9 kcal
• węglowodany 2,26 g w tym: cukry (glukoza) 1,62 g
• sól 0,18 g
• cytrynian 0,19 g
• chlorki 0,18 g
• sód 0,14 g
• potas 0,08 g.

Osmolarność roztworu: 230 mOsm/l.

Pełny skład: glukoza jednowodna, cytrynian sodu, chlorek sodu, chlorek potasu. Bez dodatków smakowych.

Orsalit – opinia Pana Tabletki:

***

Orsalit o smaku bananowym/ malinowym

Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego, 10 saszetek +-15zł, aktualną cenę sprawdzisz tutaj.

Stosowanie:

• Przeznaczony dla dzieci od 6. miesiąca życia.
• Dawkowanie zależy od stopnia odwodnienia i zaleceń lekarza.
• Zwykle zaleca się podawać 50-100 ml doustnego płynu nawadniającego na kg masy ciała w ciągu pierwszych 4 godzin oraz dodatkowo 5-10 ml na kg masy ciała po każdym biegunkowym stolcu lub wymiotach.
• Na dalszym etapie nawadniania zaleca się podawać 5-10 ml doustnego płynu nawadniającego na kg masy ciała po każdym biegunkowym stolcu lub wymiotach.

Skład w 100 ml gotowego do spożycia produktu:

• wartość energetyczna 38 kJ/9 kcal
• węglowodany 2,26g w tym: cukry (glukoza) 1,62 g
• sól 0,18 g
• cytrynian 0,19 g
• chlorki 0,18 g
• sód 0,14 g
• potas 0,08 g.

Osmolarność roztworu: 230 mOsm/l.

Pełny skład: glukoza jednowodna, cytrynian sodu, chlorek sodu, chlorek potasu, aromat bananowy/aromat malinowy. Nie zawierają owoców.

Orsalit o smaku bananowym/malinowym – opinia Pana Tabletki

***

Orsalit dla dorosłych

Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego, 10saszetek +- 15 zł, aktualną cenę sprawdzisz tutaj.

Stosowanie:

• Przeznaczony dla dorosłych.
• Dawkowanie zależy od stopnia odwodnienia i zaleceń lekarza.
• Zwykle zaleca się podawać 50-100 ml doustnego płynu nawadniającego na kg masy ciała w ciągu pierwszych 4 godzin oraz dodatkowo 5-10 ml na kg masy ciała po każdym biegunkowym stolcu lub wymiotach.
• Na dalszym etapie nawadniania zaleca się podawać 5-10 ml doustnego płynu nawadniającego na kg masy ciała po każdym biegunkowym stolcu lub wymiotach.

Skład w 100 ml gotowego do spożycia produktu:

• wartość energetyczna 38 kJ/9 kcal
• węglowodany 2,26 g w tym: cukry (glukoza) 1,62 g
• sól 0,18 g
• cytrynian 0,19 g
• chlorki 0,18 g
• sód 0,14 g
• potas 0,08 g.

Osmolarność roztworu: 230 mOsm/l.

Pełny skład: glukoza jednowodna, cytrynian sodu, chlorek sodu, chlorek potasu, aromaty.

Orsalit dla dorosłych – opinia Pana Tabletki:

***

Floractin elektrolity

Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego, 20 saszetek +-20zł, aktualną cenę sprawdzisz tutaj.

Stosowanie:

• Dla niemowląt, dzieci i dorosłych.
• Zawartość saszetki rozpuść w 200 ml ciepłej, przegotowanej wody. Następnie roztwór trzeba schłodzić i wypić małymi łykami.
• Nie dodawaj cukru.
• Podawać zgodnie  z ulotką dołączoną do opakowania.

Skład w 100 ml gotowego do spożycia produktu:

• wartość energetyczna 30 kJ/7 kcal
• węglowodany 1,73 g (w tym: glukoza 1,73 g)
• sód 0,14 g
• chlorki 0,20 g
• potas 0,08 g
• cytryniany 0,19 g.

Osmolarność roztworu:  234 mOsm/l.

Pełny skład: glukoza, chlorek sodu, cytrynian potasu, cytrynian sodu, aromat pomarańczowy.

Floractin elektrolity – opinia Pana Tabletki:

***

Acidolit (bezsmakowy)

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, 10 saszetek +-19zł, aktualną cenę sprawdzisz na Ceneo.

Stosowanie:

• Dla niemowląt, dzieci, a także dorosłych.
• Dla niemowląt poniżej 6 miesiąca życia oraz dzieci skłonnych do alergii.
• Sposób przygotowania: do 200 ml przegotowanej, chłodnej wody dodać zawartość 1 saszetki i wymieszać.
• Roztworu nie należy dosładzać.
• Jeżeli występują wymioty płyn podawać schłodzony, małymi porcjami w niewielkich odstępach czasu (np. co 5 minut).
• Podawać zgodnie  z ulotką dołączoną do opakowania.

Skład w 1 saszetce:

• glukoza 1,55 g
• cytrynian 1,9 g
• chlorki 1,8 g
• sód 1,4 g
• potas 0,08 g.

Osmolarność roztworu: 225 mOsm/l.

Pełny skład: glukoza bezwodna, cytrynian sodu dwuwodny, chlorek sodu, chlorek potasu.

Acidolit (bezsmakowy) – opinia Pana Tabletki:

***

Acidolit (smakowy) – elektorlity

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, 10 saszetek +- 18zł, aktualną cenę sprawdzisz tutaj.

Stosowanie:

• Dla niemowląt, dzieci, a także dorosłych.
• Sposób przygotowania: do 200 ml przegotowanej, chłodnej wody dodać zawartość 1 saszetki i wymieszać.
• Roztworu nie należy dosładzać.
• Jeżeli występują wymioty płyn podawać schłodzony, małymi porcjami w niewielkich odstępach czasu (np. co 5 minut).
• Podawać zgodnie  z ulotką dołączoną do opakowania.

Skład w 1 saszetce:

• glukoza 1,55 g
• cytrynian 1,9 g
• chlorki 1,8 g
• sód 1,4 g
• potas 0,08 g.

Osmolarność: 225 mOsm/l.

Pełny skład: glukoza bezwodna, cytrynian sodu dwuwodny, chlorek sodu, chlorek potasu, aromat naturalny.

Acidolit (smakowy) – opinia Pana Tabletki

***

Stoperan Elektrolity

Wyrób medyczny, 7 saszetek +- 15 zł, aktualną cenę sprawdzisz tutaj.

Stosowanie:

• Dla dzieci powyżej 3 roku życia i dorosłych.
• Produkt należy przyjmować pod nadzorem lekarza.
• 1 saszetkę rozpuścić w 200 ml wody. Podawać porcjami w ciągu pierwszych 3-4 godzin nawadniania:
  • Dzieci do 15 kg masy ciała – 4 saszetki (800 ml przygotowanego płynu).
  • Dzieci powyżej 15 kg masy ciała oraz dorośli – 6 saszetek (1200 ml przygotowanego płynu).
• Po tym czasie w celu nawadniania podtrzymującego, płyn przygotowany wg powyższego przepisu podawać porcjami po 100 ml po każdym wypróżnieniu lub wymiotach.
• Płynu nie należy dosładzać.

Skład w 100 ml gotowego do spożycia produktu:

• Wartość energetyczna – 6 kcal/24 kJ
• Węglowodany, w tym cukry – 1,35 g
• Sól 0,26 g
• Sód 0,17 g
• Potas 0,079 g
• Chlorki 0,229 g
• Cytryniany 0,186 g

Osmolamość roztworu: 245 mOsm/l

Pełny skład: glukoza, cytrynian sodu, chlorek sodu, chlorek potasu, regulator kwasowości: kwas cytrynowy, aromat truskawkowy, substancja słodząca: acesulfam K, sukraloza.

Stoperan Elektrolity – opinia Pana Tabletki:

***

Hydronea Baby

Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego, 10 saszetek +- 15zł, aktualną cenę sprawdzisz tutaj.

Stosowanie:

• Dla niemowląt powyżej 6 miesiąca życia, dzieci i dorosłych.
• Zawartość 1 saszetki rozpuścić w 200ml ciepłej, przegotowanej wody.
• Podawać schłodzone.
• Sporządzonego roztworu nie należy dosładzać.
• Stosować zgodnie  z ulotką dołączoną do opakowania.

Skład w 100 ml przygotowanego do spożycia produktu:

• wartość energetyczna 34,25 kJ/8,05 kcal
• węglowodany 2,02 g w tym cukry: 1,89 g
• glukoza 1,86 g
• sól 0,43 g
• chlorki 0,19 g
• sód 0,15 g
• cytrynian 0,18 g
• potas 0,07 g.

Osmolarność roztworu: 247 mOsm/l.

Pełny skład: glukoza, cytrynian sodu, chlorek, sodu, chlorek potasu, naturalny aromat cytrynowy.

Hydronea Baby – opinia Pana Tabletki:

***

Dicoflor Elektrolity

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, 12 saszetek +-20 zł, aktualną cenę sprawdzisz tutaj.

Stosowanie:

• Polecany dla niemowląt i dzieci.
• Zalecane spożycie to jednorazowo zawartość 1 saszetki A i 1 saszetki B dziennie, lub według wskazań lekarza.
• Zawartość obu saszetek rozpuścić w 200ml wody.
• Należy spożyć zaraz po przygotowaniu.

Skład w 1 porcji:

• wartość energetyczna 99,9 kJ/23,5 kcal
• tłuszcz 0,002 g (w tym: kwasy tłuszczowe 0,001 g),
• węglowodany 5,4333 g (w tym: cukry 3,385 g),
• białko 0,002 g,
• sól 0,69 g,
• Lactobacillus rhamnosus GG 5 x 10⁹ żywych kultur bakterii,
• glukoza 14,975 g/l,
• sód 1,378 g/l,
• chlorki 1,32 g/l,
• potas 0,787 g/l,
• cytryniany 2,701 g/l.

Osmolarność 232,657 mOsm/l.

Dicoflor Elektrolity – opinia Pana Tabletki:

***

Jak wybrać najlepsze elektrolity?

Uff, mam nadzieję że temat jest Ci już bliższy. Jeśli mimo to masz jeszcze jakieś wątpliwości – najlepiej jak napiszesz mi je w komentarzu pod wpisem na blogu. Podobnie zróbmy z Twoimi propozycjami innych produktów do przeanalizowania – wypisz mi je w komentarzu pod wpisem na blogu.

Serdeczności
Pan Tabletka

Marcin

Wiedza uzupełniająca:

• Przepis na domowy izotonik.
• Co oznacza hipo-, a co hipertoniczny?
• Jak uzupełnić magnez i potas? 
• Przegląd elektrolitów na stronie Ktomalek.pl.

O autorze

Marcin Korczyk

mgr farm. Marcin Korczyk - farmaceuta praktyk, twórca internetowy, key opinion leader, autor książki "Odporność. Czy Twoje dziecko może nie chorować?"
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego na wydziale farmaceutycznym. Po studiach pracował w aptece całodobowej w Nowym Sączu - i w trakcie pracy rozpoczął tworzenie bloga www.pantabletka.pl - zapisując odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania.

Od czasu złożenia bloga w 2015 roku - do dziś - blog stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i opiniotwórczych portali z wiedzą o racjonalnym stosowaniu leków i suplementacji.