Oleje roślinne w pielęgnacji skóry wymagającej w AZS, łuszczycy i na co dzień
Oleje roślinne od wieków są stosowane w celach kosmetyczno-pielęgnacyjnych – zarówno jako element diety, jak i naturalny kosmetyk. I właśnie temu tematowi poświęcę dzisiejszy wpis. Skoncentruję się szczególnie na tych olejach, które mogą być wsparciem dla osób w leczeniu atopowego zapalenia skóry, łuszczycy, egzemy, trądziku itd.
Zebrałem dla Ciebie wnioski z najnowszych badań naukowych dostępnych w tym temacie, a z opracowaniem pomogła mi zaprzyjaźniona Pani Kosmetolog – mgr Dominika Sajkowska.
***
Mecenat:
To kolejny olejowy wpis pod mecenatem Rodzinnej Olejarni Olini.pl, która specjalizuje się w produkcji najwyższej jakości, świeżych olejów roślinnych, maseł orzechowych, zakwasów i pysznych ziaren. Z tego powodu – we wpisie znajdują się linki do ich produktów, a Czytelnicy Pana Tabletki mogą skorzystać u Olini.pl ze specjalnego rabatu (informacja na końcu wpisu).
***
Kosmetolog mgr Dominika Sajkowska:
„Atopowe zapalenie skóry (AZS) oraz łuszczyca to choroby o podłożu genetycznym związane z stanem zapalnym skóry. Pomimo różnej etiologii: AZS rozwija się najczęściej na podłożu alergicznym, łuszczyca jest związana z zaburzeniami procesu złuszczania naskórka, w obu przypadkach należy zadbać o odpowiednią pielęgnację skóry. Wśród wielu produktów, które stanowią uzupełnienie leczenia, bardzo mocną pozycję zajmują oleje pochodzenia roślinnego. AZS oraz łuszczyca to choroby zapalne skóry o wieloletnim i nawrotowym przebiegu. Odpowiednia pielęgnacja (również w czasie remisji) ogranicza stosowanie leków jedynie do okresów zaostrzenia zmian.” |
***
Wartości odżywcze – czyli zacznijmy od środka
Zacznijmy od rozwinięcia hasła „oleje roślinne są jak witaminy urodowe„. Czy to prawda i jak to rozumieć?
- Nierafinowane, tłoczone na zimno oleje roślinne zawierają składniki, które mają bezpośredni wpływ na wygląd i działanie skóry:
- niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) – przede wszystkim kwas omega-6 – gamma linolenowy (GLA)
- szczególnie bogate w GLA są:
- (zaraz opowiem o nich więcej)
- witaminy rozpuszczalne w tłuszczach E i prowitamina A
- przeciwutleniacze – polifenole
- niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) – przede wszystkim kwas omega-6 – gamma linolenowy (GLA)
- NNKT są również czynnikiem, który odpowiada za zachowanie równowagi procesów zapalnych – chodzi mi tutaj o procesy zapalne wewnątrz organizmu, które manifestują się problemami ze skórą. Szczególnie istotne jest tutaj zachowanie odpowiedniej proporcji kwasów omega-3 do omega-6 w diecie jako całości.
- wyjaśnię to w oddzielnym wpisie – bo brzmi skomplikowanie, a takie nie jest 🙂
***
Kosmetolog mgr Dominika Sajkowska:
Dlaczego warto włączyć oleje roślinne do codziennej pielęgnacji skóry i diety? Dieta bogata w kwasy omega-3 (ALA, DHA, EPA) oraz omega-6 (LA, GLA, AA) i utrzymywanie odpowiedniej proporcji między nimi 1:5 (!) obniża częstotliwość występowania chorób o podłożu zapalnym oraz korzystnie wpływa na zmniejszenie występowania objawów takich jak rumień, świąd, złuszczanie. Kwasy omega-6 występują powszechnie w olejach tłoczonych na zimno, roślinnym bogatym źródłem ALA jest olej lniany, rydzowy (z nasion lnianki siewnej). |
***
Zastosowanie zewnętrzne – olejowanie – czyli najstarsze kosmetyki świata
Oliwa z oliwek to najpowszechniej stosowany i chyba najstarszy kosmetyk w krajach Morza Śródziemnego, w starożytnym Egipcie faraonowie uznawali olej z czarnuszki za kosmetyk do zadań specjalnych, a nasze babcie – stosowały olej konopny i lniany do dbania o włosy i cerę. Na jakiej zasadzie oleje działają?
Zacznijmy od ich działania ogólnego:
- po pierwsze oleje poprawiają nawilżenie skóry – wzmacniając zewnętrzną warstwę lipidową skóry, co pozwala zahamować trans-epidermalną utratę wody
- posiadają działanie zmiękczające i natłuszczające – z tego samego powodu, co wyżej
- działają przeciwzapalnie i przeciwutleniająco – ma to związek z obecnością (w dobrych olejach extra virgine) takich składników jak witamina E i polifenole.
Które oleje sprawdzą się do smarowania przy chorobach skóry?
Generalnie oleje możemy podzielić na dwie grupy, ze względu na swego rodzaju siłę/rodzaj działania:
- oleje bazowe, neutralne – czyli takie do codziennego stosowania
- np:
- olej ze słodkich migdałów
- olej z wiesiołka
- olej z pestek pomidora
- oleje bazowe mogą być stosowane samodzielnie jako kosmetyk, a można wykorzystać je jako nośnik-bazę do innych formulacji np.: rozpuszczając w oleju bazowym olej aktywny i witaminy
- oleje bazowe – to zwykle oleje lekkie i wysychające
- np:
- oleje funkcyjne/aktywne – które ze względu na pewne składniki obecne w składzie wywierają jeszcze szereg dodatkowych działań
- np:
- olej z czarnuszki
- olej kokosowy
- olej konopny
- olej makadamia
- …
- oleje aktywne można stosować bezpośrednio, można je też rozcieńczyć w oleju bazowym
- w związku z tym, że w olejach aktywnych zależy nam na jak największej ilości tych składników bioaktywnych to oleje aktywne powinny być jak najlepsze i w jakości Extra Virgine, czyli:
- tłoczone na zimno
- nierafinowane
- niefiltrowane
- odpowiednio przechowywane
- i im świeższe, tym zachowają więcej cennych wartości
- (czyli dokładnie takie oleje jak tłoczą Olini ;))
- np:
W tym wpisie opowiem o dwóch ważnych olejach – oleju z czarnuszki i kokosowym.
Jedziemy dalej.
Olej z czarnuszki a łuszczyca, choroby zapalne skóry iiii trądzik?
Czarnuszka i dobry olej z czarnuszki – głównie dzięki obecności związku o nazwie tymochinon – wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwutleniające. Już na oko widać – że takie spektrum właściwości może się przydać w chorobach skóry na tle zapalnym, które często przebiegają z nadkażeniem bakteryjnym i grzybiczym. Szczególnie kiedy te zmiany się „rozdrapią” i znajdują się w miejscach, w których skóra jest delikatna i narażona np. na ocieranie, czyli wewnętrzne strony łokci/stawy/szyja itd.
Jakie mamy na to badania?
Przeglądając badania naukowe możemy znaleźć potwierdzenie na korzystne działanie czarnuszki w problemie:
- łuszczycy [1, 2, 3, 5, 8]
- egzemie/AZS [4, 5, 8]
- i w trądziku [5, 6, 7, 8, 9].
W dużym skrócie – olej z czarnuszki sprawdzi się jako wspomaganie kuracji przy różnych stanach zapalnych skóry. Ale oczywiście każda skóra jest inna, przyczyny powstawania zmian i stanów zapalnych mogą być różne, a same oleje też są tej lepszej i gorszej jakości (Ty potrzebujesz takiego świeżego i tłoczonego na zimno).
W tych badaniach wykorzystano nie tyle olej, ale również ekstrakty z czarnuszki. W każdym razie, jeśli ktoś szuka dodatkowych, niesterydowych sposobów na wspomaganie leczenia – warto się czarnuszce przyjrzeć bliżej.
Olej kokosowy – jak to z nim jest?
Okazuje się, że mam sporo opracowań naukowych, z których wynika, że olej kokosowy jest cennym „naturalnym kosmetykiem” i sprawdzi się w różnych problemach ze skórą. I te działania zewnętrzne będą lepsze niż „wewnętrzne”* – czyli olejem kokosowym lepiej jest się smarować niż go zjadać.
*Olej kokosowy miał taki czas kiedy, hmm był zjadany hurraoptymistycznie i bez umiaru. Ot taka moda. I o ile olej zjadany z umiarem jest ok – to już każda przesada jest szkodliwa. Bo cudów nie ma.
Łuszczyca, AZS i olej kokosowy?
W badaniach naukowych wykazano, że olej kokosowy stosowany jako środek nawilżający w lekkiej i średniej łuszczycy – jest tak samo skuteczny i bezpieczny jak stosowanie oleju mineralnego [11]. W innym badaniu z udziałem dzieci i młodzieży z łagodną do umiarkowanej postacią atopowego zapalenia skóry stosowanie oleju kokosowego Extra Virgine okazało się skuteczne w:
- zmniejszaniu nasilenia choroby,
- łagodzeniu wskaźnika ciężkości choroby,
- i poprawie funkcji barierowej skóry – czyli nawilżenie skóry było lepsze [12].
Dlaczego olej kokosowy działa i jak działa?
Olej kokosowy składa się z wielu kwasów tłuszczowych, w tym z:
- Kwasu laurynowego (49%), kwasu mirystynowego (18%), kwasu palmitynowego (8%), kwasu kaprylowego (8%), kwasu kaprynowego (7%), kwasu oleinowego (6%), kwasu linolenowego (2%) i kwasu stearynowego (2%) [10].
Jak to w przypadku produktów naturalnych – ostateczny efekt jest wypadkową działania różnych składników bioaktywnych. Nie inaczej jest w tym przypadku. W oleju extra virgine mamy mnóstwo różnych składników i dlatego spektrum działania jest również szerokie, ponieważ:
- poprawia regenerację komórek naskórka i skóry [13, 14]
- jest więc olejem który hamuje trans-epidermalną ucieczkę wody – i poprawia nawilżenie skóry
- działa przeciwzapalnie [14]
- jest naturalnym antyoksydantem
- działa przeciwdrobnoustrojowo
- naukowcy ciągle badają te mechanizmy, ale wygląda na to, że dzięki obecności składnik o nazwie monolauryna wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe (uszkadzając błonę lipidową bakterii) [15, 16]
- w tym wykazuje działanie przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze [17].
Jaki jest warunek, żeby olej kokosowy działał tak, jak opisałem wyżej?
Trochę się powtarzam, ale chodzi o to, że ten olej musi być dobrej jakości, świeży, tłoczony na zimno i nierafinowany – masz pewność, że taki jest kiedy po odkręceniu słoika czujesz piękny i głęboki zapach kokosa. Tylko taki olej będzie zawierał te składniki, które odpowiadają za te wszystkie korzystne efekty, o kótrych pisalem powyżej.
***
Kosmetolog mgr Dominika Sajkowska:
Oleje i ich działanie przeciwzapalne?
|
***
Które jeszcze oleje mogą być pomocne?
Jak pisałem we wstępie – każda skóra jest inna i bardzo trudno tutaj o rozwiązania uniwersalne. Wiem, że wśród rodziców atopowców i dzieciaków z łuszczycą popularne są jeszcze oleje (do stosowania zewnętrznego):
- olej lniany i olej rydzowy (z lnianki rydzowej) – świetne źródło roślinnych kwasów omega-3
- olej z wiesiołka (świetne źródło GLA)
- olej z ogórecznika (świetne źródło GLA)
- olej konopny.
Jakie są wady olejów stosowanych w pielęgnacji?
Olejowanie nie może być jedynym zabiegiem – szczególnie w kontekście wspomagania leczenia chorej skóry. Warto zrozumieć, że olejowania ma między innymi za zadanie zatrzymać wodę przy skórze, ale jeśli skóra jest skrajnie przesuszona i rozogniona i potraktujemy ją 100% olejem to zmiany mogą się nasilić. Każdy przypadek jest inny.
W każdym razie warto stosować oleje na skórę wstępnie nawodnioną albo podczas zabiegów w połączeniu z wodą.
***
Pro-tip Pana Tabletki
Warto rozważyć dodanie oleju do kąpieli, olejowanie wilgotnej skóry tuż po kąpieli albo wmieszanie oleju w 10-40% do Waszego sprawdzonego balsamu albo lekkiego kremu (ważne, żeby woda była na pierwszym miejscu składu INCI). |
***
Podsumowując
Jeśli masz problemy ze skórą – czy to na podłożu AZS, łuszczycowym, czy po prostu taka Twoja uroda to:
- warto włączyć do diety olej z wiesiołka, ogórecznika, olej lniany i rydzowy
- a jako element pielęgnacji skóry zastosować/przetestować olej kokosowy i olej z czarnuszki.
Im olej, który kupisz, będzie lepszej jakości, tym lepszych efektów możesz się spodziewać.
Mam wrażenie, że próbowałem streścić materiał na książkę w tym wpisie. Jeśli problemy z AZS, łuszczycą, egzemą lub trądzikiem Cię dotyczą, a pomogły Ci oleje stosowane wewnętrznie i zewnętrznie – to będzie miło, jeśli opiszesz mi Twój przypadek w komentarzu.
Serdeczności
Pan Tabletka
Marcin
P.S.: Mecenasem tego wpisu jest Rodzinna Olejarnia Olini.pl – której zależy na edukowaniu społeczeństwa w temacie właściwości i mnogości zastosowań zdrowych tłuszczów. Czytelnicy Pana Tabletki, mają stałą zniżkę -10% na ich cały asortyment z hasłem PANTABLETKA
***
Wiedza dodatkowa:
- właściwości oleju z wiesiołka- czy to olej „kobiecy”?
- olej z czarnuszki – co nam mówią badania naukowe?
***
Jeśli jesteś ciekaw/ciekawa, jakie produkty #GangPanaTabletki najczęściej używa do nawilżania skóry z AZS to przeczytaj najnowszy ranking TOP 10 produktów nawilżająco-kojących w AZS.
***
Bibliografia:
[1] L.P. Dwarampudi, D. Palaniswamy, M. Nithyanantham, P.S. Raghu Antipsoriatic activity and cytotoxicity of ethanolic extract of Nigella sativa seeds Pharmacogn. Mag., 8 (32) (2012), pp. 268-272
[2] Okasha, E. F., N. A. Bayomy, and E. Z. Abdelaziz. 2018. Effect of Topical Application of Black Seed Oil on Imiquimod-Induced Psoriasis-like Lesions in the Thin Skin of Adult Male Albino Rats. Anat. Rec.301: 166–174.
[3] Lin, T., et al. (2018) Anti-Inflammatory and Skin Barrier Repair Effects of Topical Application of Some Plant Oils. Int J Mol Sci., 19:1, 70.
[4] Yousefi et al., 2013 M. Yousefi, B. Barikbin, M. Kamalinejad, E. Abolhasani, A. Ebadi, S. Younespour, M. Manouchehrian, S. Hejazi Comparison of therapeutic effect of topical Nigella with Betamethasone and Eucerin in hand eczema J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol., 27 (2013), pp. 1498-1504
[5] Salih, H.M., Aljabre, M.A., Omar, and Randhawa, M.A. 2015. Dermatological effects of Nigella sativa. Journal of Dermatology & Dermatologic Surgery, 19, 92–98
[6] Bhalani U., Shah K. Preparation and evaluation of topical gel of Nigella sativa (KALONJI) International Journal of Research and Development in Pharmacy & Life Sciences. 2015;4(4):1669–1672
[7] Hadi N. A., Ashor A. W. Nigella sativa oil lotion 20% vs. benzoyl peroxide lotion 5% in the treatment of mild to moderate acne vulgaris. Iraqi Postgraduate Medical Journal. 2010;9(4):371–376
[8] Ahmad A, Husain A, Mujeeb M, Khan SA, Najmi AK, Siddique NA, Damanhouri ZA, Anwar F (2013) A review on therapeutic potential on Nigella sativa: a miracle herb. Asian Pac J Trop Biomed 3:337–352
[9] Nawarathne N.W., Wijesekera K., Wijayaratne W.M.,2i Napagoda M., Development of Novel Topical Cosmeceutical Formulations fromNigella sativaL. with Antimicrobial Activity againstAcne-Causing Microorganisms. Hindawie Scientific World JournalVolume 2019, Article ID 5985207, 7 pages
[10] Sahle, F.F.; Gebre-Mariam, T.; Dobner, B.; Wohlrab, J.; Neubert, R.H. Skin diseases associated with the depletion of stratum corneum lipids and stratum corneum lipid substitution therapy. Skin Pharmacol. Physiol. 2015, 28, 42–55.
[11] Agero, A.L.; Verallo-Rowell, V.M. A randomized double-blind controlled trial comparing extra virgin coconut oil with mineral oil as a moisturizer for mild to moderate xerosis. Dermatitis 2004, 15, 109–116
[12] Evangelista, M.T.; Abad-Casintahan, F.; Lopez-Villafuerte, L. The effect of topical virgin coconut oil on SCORAD index, transepidermal water loss, and skin capacitance in mild to moderate pediatric atopic dermatitis: A randomized, double-blind, clinical trial. Int. J. Dermatol. 2014, 53, 100–108.[13] Nevin, K.G.; Rajamohan, T. Effect of topical application of virgin coconut oil on skin components and antioxidant status during dermal wound healing in young rats. Skin Pharmacol. Physiol. 2010, 23, 290–297[14] Kim, S.; Jang, J.E.; Kim, J.; Lee, Y.I.; Lee, D.W.; Song, S.Y.; Lee, J.H. Enhanced barrier functions and anti-inflammatory effect of cultured coconut extract on human skin. Food Chem. Toxicol. 2017, 106 (Pt A), 367–375.
[15] Preuss, H.G.; Echard, B.; Enig, M.; Brook, I.; Elliott, T.B. Minimum inhibitory concentrations of herbal essential oils and monolaurin for gram-positive and gram-negative bacteria. Mol. Cell. Biochem. 2005, 272, 29–3
[16] Oyi, A.R.; Onaolapo, J.; Obi, R.C. Formulation and Antimicrobial Studies of Coconut (Cocos nucifera Linne) Oil. Res. J. Appl. Sci. Eng. Technol. 2010, 2, 133–137
[17] Esquenazi, D.; Wigg, M.D.; Miranda, M.M.; Rodrigues, H.M.; Tostes, J.B.; Rozental, S.; da Silva, A.J.; Alviano, C.S. Antimicrobial and antiviral activities of polyphenolics from Cocos nucifera Linn. (Palmae) husk fiber extract. Res. Microbiol. 2002, 153, 647–652.
O autorze
Marcin Korczyk
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego na wydziale farmaceutycznym. Po studiach pracował w aptece całodobowej w Nowym Sączu - i w trakcie pracy rozpoczął tworzenie bloga www.pantabletka.pl - zapisując odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania.
Od czasu złożenia bloga w 2015 roku - do dziś - blog stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i opiniotwórczych portali z wiedzą o racjonalnym stosowaniu leków i suplementacji.