Dziurawiec – dla kogo i na jakie dolegliwości?
Kwitnący dziurawiec zachwyca swoim pięknym, głębokim żółtym kolorem latem oraz wczesną jesienią – w tym okresie warto wypatrywać go podczas spacerów. Żółte kwiatki i charakterystyczne, “dziurawe” listki przyciągają wzrok na łąkach i przydrożach – ale większość z nas słyszała także o prozdrowotnych, a nawet leczniczych właściwościach dziurawca – czy to potwierdzona wiedza? W tym wpisie postaram się trochę usystematyzować informacje na temat dziurawca.
Skąd wzięła się nazwa dziurawiec?
Nazwa dziurawiec pochodzi od charakterystycznych zbiorniczków obecnych w liściach. Kiedy oglądamy liście dziurawca pod słońce, ma się wrażenie, że znajdują się w nich dziury.
I to właśnie zawartość tych zbiorniczków jest najbardziej interesująca.
Dziurawiec kwitnie w okresie od czerwca do września. Wtedy warto wypatrywać go na polanach, łąkach, przydrożach i miedzach.
Dziurawiec – właściwości
Ziele dziurawca było stosowane tradycyjnie od wielu lat, a i dziś jest tematem badań naukowych. Najbardziej charakterystyczne jest jego działanie przeciwdepresyjnie – jest ono potwierdzone badaniami, jednakże naukowcy po dziś dzień nie są pewni, które związki za nie odpowiadają. Najczęściej wskazuje się na hyperycynę (naftodianron) i hyperforynę (pochodna floroglucyny, związek fenolowy) jako substancje czynne. Właśnie hyperycyna i jej związki pokrewne są zmagazynowane i okrągłych zbiorniczkach na liściach dziurawca.
Inne właściwości dziurawca
Jednakże nie samym efektem przeciwdepresyjnym dziurawiec stoi. Ziele ma dodatkowo działanie:
- rozkurczowe – w obrębie układu pokarmowego oraz moczowego;
- zwiększające wydzielanie żółci potrzebnej do sprawnego trawienia zwłaszcza tłustych pokarmów – za oba powyższe odpowiadają głównie substancje z grupy flawonoidów;
- przeciwbakteryjne i przeciwzapalne na skórę; przyspiesza też procesy gojenia ran – tutaj działa zwłaszcza olejek eteryczny oraz garbniki.
***
Dziurawiec – na co stosować?
Surowiec roślinny to mieszanina ogromu różnych związków chemicznych. Nie tylko każdy z nich ma różne działanie, ale także wymagają innego sposobu ekstrakcji. Dziurawiec jest tego znakomitym przykładem. W zależności od sposobu ekstrakcji (czyli tak naprawdę od uzyskanego przetworu) otrzymujemy inny główny profil działania.
Dzieje się tak dlatego, że w zależności od warunków,a zwłaszcza użytego rozpuszczalnika, inne grupy związków czynnych dziurawca przejdą z ziółka do przetworu, a efekt, za który są odpowiedzialne, wysunie się na główny plan.
Herbata z dziurawca
Przy sporządzeniu naparu z ziela dziurawca, ekstrahujemy głównie garbniki i flawonoidy. Taki napar świetnie sprawdzi się w przypadku niestrawności, bowiem dodatkowo wykazuje działanie rozkurczowe. Dziurawcową herbatkę można stosować w razie dyskomfortu po jedzeniu, zwłaszcza tłustym. Napar możemy także stosować zewnętrznie do przemywania ran, aby przyspieszyć procesy gojenia.
Napar z dziurawca możesz pić, kiedy odczuwasz dyskomfort po jedzeniu – zwłaszcza tłustym.
Olej z dziurawca
Wykazuje działanie przeciwzapalne i ściągające – i jest głównie używany do okładów. Takie takie można stosować na skórę w celu ogólnej poprawy jej kondycji lub aby przyspieszyć gojenie ran.
Nalewka z dziurawca
Nalewka z dziurawca może być stosowana tak samo jak napar i olej. Jednakże w alkoholu bardzo dobrze rozpuszczają się hyperforyna i hyperycyna – właśnie dlatego w przypadku nalewki obserwujemy dodatkowo osławione działanie przeciwdepresyjne – psychotonizujące, uspokajające, poprawiające nastrój.
|
I tu po raz pierwszy w tym wpisie muszę dodać typowe “ALE”. Działanie przeciwdepresyjne dziurawca, choć potwierdzone naukowo, może okazać się zwyczajnie niewystarczające lub niewłaściwe u osób faktycznie chorujących na depresję. W chwilowych spadkach nastroju, na jesienną lub związaną z przesileniem wiosennym “chandrę” sprawdzi się doskonale, ale we wszystkich poważniejszych przypadkach porada specjalisty może okazać się koniecznością. |
Wyciąg z dziurawca
Wyciągi roślinne mają to do siebie, że są po prostu stężone, bardziej niż np. napar. Niemniej jednak mogą być wytwarzane z użyciem różnych rozpuszczalników, mamy więc wyciągi wodne, alkoholowe, olejowe. Jeśli chcemy zakupić produkt będący wyciągiem z dziurawca, warto doczytać, jaki rozpuszczalnik został użyty do ekstrakcji.
Najbardziej charakterystycznym i dostępnym w aptekach wyciągiem z dziurawca jest intrakt – Intractum Hyperici. Jest on wyciągiem alkoholowym z rośliny świeżej, a nie suszonej. To bardzo istotne dla działania przeciwdepresyjnego, ponieważ odpowiedzialne za to działanie składniki mogą ulec zniszczeniu podczas suszenia.
***
Czy herbata z dziurawca jest zakazana?
Żeby nie było jednak zbyt kolorowo, po herbatę z dziurawca nie możemy sięgać w każdym przypadku.
Pierwszym podstawowym problemem jest działanie fotouczulające. Co to oznacza? W trakcie stosowania naparów z dziurawca może dojść do wzrostu wrażliwości naszej skóry na promienie słoneczne, a co za tym idzie, do powstania poparzeń słonecznych nawet bez długiej czy intensywnej ekspozycji. Dlatego w trakcie stosowania naparów oraz przetworów alkoholowych z dziurawca warto pamiętać o zakrywaniu skóry odzieżą i o stosowaniu kremów z filtrem.
Dziurawiec a inne leki
No więc, oprócz ewentualnych działań niepożądanych, niestety preparaty z dziurawca mogą niekoniecznie współgrać z lekami stosowanymi przez nas na co dzień. I co gorsza, jest to najbardziej sztandarowy przykład, kiedy roślina i jej przetwory „nie lubi się” z bardzo dużą ilością różnych substancji leczniczych. Związki chemiczne odpowiadające za działanie dziurawca są rozkładane w organizmie przez te same mechanizmy, co leki, więc mogą zwiększać lub zmniejszać ich działanie.
Po przetwory z dziurawca na pewno nie powinny sięgać osoby:
- leczące się na depresję;
Tu dwa słowa wyjaśnienia od Pana Tabletki
Owszem, dziurawiec może być używany w łagodnych spadkach nastroju, ale nie wolno łączyć go z lekami przeciwdepresyjnymi, ponieważ niekoniecznie poprawi ich działanie, a może doprowadzić do naprawdę poważnych działań niepożądanych.
- walczące z podwyższonym cholesterolem;
- cierpiące z powodu nadciśnienia;
- leczące się z powodu nadkwasoty, czy też choroby wrzodowej żołądka;
- zmagające się z padaczką;
- przyjmujące leki przeciwzakrzepowe;
- stosujące bardzo silne leki przeciwbólowe (mam tutaj na myśli opioidy);
- przyjmujące niektóre preparaty antykoncepcyjne.
Jeśli nie masz pewności, czy leki, które zażywasz, wejdą w interakcję z dziurawcem, zacznij od rozmowy z farmaceutą w aptece, który sprawdzi, czy interakcja występuje.
Dziurawiec w ciąży
Niestety po preparaty z dziurawcem nie powinny również sięgać kobiety w ciąży, a także matki karmiące piersią. Takie ostrzeżenie znajdziemy na ulotkach produktów dostępnych do kupienia w aptekach.
Dziurawiec dla dzieci?
Wszelkie preparaty uzyskane z dziurawca nie powinny być stosowane u osób poniżej 18. roku życia.
***
Dziurawiec – kiedy zbierać?
Ziele dziurawca zbieramy w trakcie jego kwitnienia, które przypada od czerwca do września. Ze znalezieniem tej charakterystycznej roślinki nie powinniśmy mieć większych problemów – możemy go znaleźć na łąkach, polanach, czy też przydrożach.
***
A więcej naturalnej wiedzy przemycam we przepisach:
***
Chcesz w naturalny sposób zadbać o zdrowie i odporność siebie i swojej rodziny? Zachęcam Cię do sięgnięcia po Zdrownik, czyli książkę pełną merytorycznej wiedzy i praktycznych przepisów. Zdrownik możesz kupić tutaj: https://kursydlarodzicow.pl/sklep/
***
Trzymajcie się naturalnie zdrowo,
Marcin
Bibliografia
- Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC): Community Herbal Monograph on Hypericum perforatum L., Herba (Well-established medicinal use). European Medicines Agency, 2009.
- Kohlmünzer S., Farmakognozja podręcznik dla studentów farmacji Wydanie V unowocześnione, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998, 274-276.
- Łuczak A., Nowak M., Szałek E.: Bezpieczeństwo leków roślinnych w ciąży. Farmacja Współczesna, 2017, 10, 140-146.
- Matławska I. (red.). Farmakognozja Podręcznik dla studentów farmacji Wydanie Trzecie poprawione i uzupełnione, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2008, 175-178.
- Ng Q. X., Venkatanarayanan N., Ho C. Y. X. Clinical use of Hypericum perforatum (St John’s wort) in depression: A meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 2017, 210, 211–221.
- Russo E., Scicchitano F., Whalley B. J., Mazzitello C., Ciriaco M., Esposito S., De Sarro G.:. Hypericum perforatum: Pharmacokinetic, Mechanism of Action, Tolerability, and Clinical Drug-Drug Interactions. Phytotherapy Research, 2013, 28(5), 643–655.
- World Health Organization: Herba Hyperici. WHO Monographs on Selected Medicinal Plants, 2004, (2), 149-171.
O autorze
Marcin Korczyk
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego na wydziale farmaceutycznym. Po studiach pracował w aptece całodobowej w Nowym Sączu - i w trakcie pracy rozpoczął tworzenie bloga www.pantabletka.pl - zapisując odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania.
Od czasu złożenia bloga w 2015 roku - do dziś - blog stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i opiniotwórczych portali z wiedzą o racjonalnym stosowaniu leków i suplementacji.
