ScrollToTop
jak i ile podawać witaminy D

Witamina D – jaka dawka i jak interpretować wyniki?

Artykuły, Warto przeczytać

23 listopada 2023

Witamina D, a dokładniej witamina D3, jest kluczowa dla zdrowia, ale jej niedobór jest powszechny ze względu na ograniczoną syntezę skórną. Jak dobrać odpowiednią dawkę i jak prawidłowo interpretować wyniki badań? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na te pytania, co pozwoli Ci skutecznie zadbać o odpowiedni poziom tej ważnej witaminy w organizmie.

A jeśli jesteś tutaj, żeby znaleźć najlepszą witaminę D dla siebie albo swojej rodzinki – to odsyłam do mojego wpisu z analizą ponad 25 preparatów.

Niedobór witaminy D – czego trzeba się bać?

Według badań 90% Polaków cierpi na jej niedobór. Powszechnie wiadomo, że brak witaminy D może prowadzić do rozwoju chorób związanych z układem kostnym:

  • krzywicy (z tego powodu podaje się witaminę D niemowlakom);
  • osteoporozy;
  • osteomalacji, itd.

Badania prowadzone w ostatnich latach wykazały, iż spektrum działania witaminy D jest o wiele szersze. Jej niedobór uważa się za czynnik ryzyka wystąpienia takich chorób jak:

  • infekcje związane z niedoborami odporności (!) (np.: u dzieci)
  • nowotwory (rak brzmi poważniej)
  • cukrzyca typu 1 i 2
  • nadciśnienie tętnicze
  • choroba sercowo-naczyniowa
  • choroby autoimmunologiczne (alergie, AZSy)
  • choroby metaboliczne
  • niektóre schorzenia neurologiczne i psychiatryczne.

Nie chcę Cię straszyć, ale wszystkie znaki na niebie i na ziemi wskazują, że warto zadbać o prawidłowy poziom witaminy D 🌞


Jaka dawka witaminy D dziennie będzie najlepsza?


Jeśli masz zapamiętać z tego wpisu 2 rzeczy (!) to mam propozycję.


1️⃣ Po pierwsze – zamiast zastanawiać się jaką dawkę podać (sobie albo dziecku), zrób badanie poziomu witaminy D we krwi i z pomocą lekarza lub farmaceuty dopasuj dawkę suplementu odpowiednio do wyniku badania.
2️⃣ Po drugie – zastanawiasz się jak wybrać najlepszy produkt do suplementacji? To proste, wybierz witaminę D, która jest lekiem.

Tutaj jest mój wpis z analizą dostępnych produktów z witaminą D3

Możemy przyjąć takie założenie, że jeśli masz wybierać między lekiem, suplementem diety i DŚSPŻ – zawsze wybór leku jest pewniejszy.


***

Jeśli chcesz być na bieżąco i otrzymywać ode mnie więcej informacji, zapisz się na mój newsletter 📧 (po wpisaniu adresu konieczne jest potwierdzenie zapisu 🖊 – sprawdź skrzynkę ❗)

Ile przyjmować witaminy D? -aktualne zalecenia

Ten wpis powstał w większości (bo zahaczam też o inne źródła) w oparciu o rekomendacje dotyczące suplementacji witaminy D w Polsce z 31 maja 2018 roku, Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland, Uchwałę Zespołu do Spraw Suplementów Diety z dnia 22 maja 2019 r. w sprawie wyrażenia opinii dotyczącej maksymalnej dawki witamin D w zalecanej dziennej porcji w suplementach diety.

Z kluczowych zaleceń – dzielimy populację na dwie grupy, które traktujemy w różny sposób:

  • osoby zdrowe;
  • osoby z grupy ryzyka (z grupy ryzyka wystąpienia niedoboru), czyli osoby szczególnie zagrożone niedoborem witaminy D; ze względu na jej upośledzony metabolizm, inne czynniki, które go ograniczają (np.: stosowane leki) albo schorzenia, które leczymy przy pomocy witaminy D, itd. – jeśli należysz do tej grupy dotyczą Cię inne zalecenia odnośnie dawki, jaką na co dzień trzeba suplementować (zapamiętaj poniższą listę, bo będziemy do niej wracać w dalszej części wpisu) 🤓 ⬇

Przykłady powiedzą Ci najwięcej:

  • zaburzenia hormonalne (cukrzyca, tarczyca)
  • alergie
  • choroby autoimmunologiczne (RZS, AZS i inne)
  • zaburzenia masy ciała (nadwaga, wychudzenie )
  • nowotwory
  • choroby metaboliczne (cholesterol, cukrzyca)
  • choroby układu ruchu (osteoporoza)
  • zaburzenia gospodarki fosforanowo-wapiennej
  • choroby układu krążenia (nadciśnienie, choroba wieńcowa)
  • choroby układu nerwowego
  • przewlekłe leczenie sterydami, niektórymi lekami przeciw-grzybiczymi i przeciw-padaczkowymi
  • choroby wątroby i nerek
  • zespoły złego wchłaniania, takie jak celiakia, choroby zapalne jelit, etc.

Złota rada Pana Tabletki 💡

Jaka dawka witaminy witaminy D dziennie, będzie odpowiednia dla Ciebie/Twoich bliskich?

🧪🧪🧪 Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami nie tylko osoby z  grupy ryzyka, ale każdy kto chce włączyć dodatkową suplementację witaminy D powinien najpierw wykonać badanie poziomu jej matabolitu wątrobowego 25-(OH)D w surowicy krwi, a z wynikami badań udać się na konsultację do lekarza lub farmaceuty 

***

Jak dawkować witaminę D3 (cholekalcyferol)?

Zacznijmy od oficjalnych zaleceń – ile, kiedy i komu?

Dawkowanie witaminy D u dzieci

➡ Noworodki i donoszone niemowlęta (0-12 miesięcy) – dawkowanie witaminy D3

  • Suplementacja od pierwszych dni życia do 6 m.ż niezależnie od sposobu karmienia – 400 j.m. /dobę
  • Między 6-12. m.ż. 400-600 j.m. /dobę
    • dopasowujemy dawkę do dawki witaminy D podawanej z pokarmem – np z mieszanką mlekozastępczą
  • Nie zaleca się stosowania kalcyfediolu* u noworodków urodzonych o czasie i zdrowych niemowląt.

*Kalcyfediol – jeden z metabolitów witaminy D3

**Dla wcześniaków (!) istnieją oddzielne wytyczne – u dzieci urodzonych przed czasem dawkę ustala lekarz; pozwolę sobie nie poruszać tego tematu (głodnych wiedzy odsyłam do wytycznych – link na końcu wpisu).

➡ Dzieci (1-10 lat) – dawkowanie D3

  • U zdrowych dzieci w wieku 1–3 lat suplementacja powinna opierać się na podawaniu cholekalcyferolu w dawce dziennej 600 j.m. i ze względu na związane z wiekiem ograniczenia w opalaniu zalecana jest przez cały rok!
  • U zdrowych dzieci w wieku 4–10 lat, które ulegają ekspozycji słonecznej zgodnie z zaleceniami, czyli wystawiają się na działanie słońca z odkrytymi przedramionami i nogami (krótka koszulka i spodenki) przez 15-30 min., w godzinach 10:00-15:00 od maja do końca września i nie są nasmarowane kremem z filtrem UV – suplementacja witaminy D3 nie jest konieczna, choć nadal zalecana i bezpieczna.
  • Jeśli powyższe wytyczne dotyczące nasłonecznienia nie są spełnione (!) zalecana jest całoroczna suplementacja 600-1000 j.m. /dzień, w zależności od masy ciała (!) i spożycia witaminy D3.
  • U zdrowych dzieci w wieku 1–10 lat nie zaleca się stosowania kalcyfediolu!

Młodzież (11-18 lat) – dawkowanie witaminy D u nastolatków

  • Należy stosować cholekalcyferol jako lek pierwszego wyboru i kalcyfediol jako lek drugiego wyboru.
  • U zdrowej młodzieży, które zgodnie z wymogami są eksponowane na promieniowanie słoneczne, suplementacja witaminy D nie jest konieczna, choć nadal zalecana i bezpieczna.
  • Jeśli powyższe wytyczne dotyczące nasłonecznienia nie są spełnione (!), zalecana jest suplementacja 1000-2000 j.m./dobę, w zależności od masy ciała i spożycia witaminy D przez cały rok. Uwaga, zwiększono dawkę dolnej granicy!
  • W przypadku niespełnienia powyższych wytycznych zaleca się profilaktykę alternatywną polegającą na stosowaniu kalcyfediolu w dawce dobowej 10 µg (roztwór doustny) przez cały rok, a oznaczenie kontrolne stężenia 25(OH)D w surowicy należy wykonać 6–8 dni po rozpoczęciu suplementacji.

Dawkowanie witaminy D u dorosłych

Dorośli (19-65 lat) – jak dawkować witaminę D3

  • U zdrowych dorosłych w celu zapobiegania niedoborom witaminy D należy stosować cholekalcyferol jako lek pierwszego wyboru i kalcyfediol jako lek drugiego wyboru.
  • U zdrowych dorosłych osób opalających się (ale to opalanie musi spełniać wspomniane warunki) suplementacja cholekalcyferolu nie jest konieczna, choć nadal zalecana i bezpieczna.
    •   Pamiętajcie, że im ciemniejsza karnacja, tym trudniej skóra produkuje witaminę D.
  • W przypadku niespełnienia tych wytycznych zaleca się suplementację opartą na cholekalcyferolu w dawce 1000–2000 j.m./dobę przez cały rok, na podstawie masy ciała i spożycia witaminy D w diecie. Uwaga, zwiększono dawkę dolnej granicy!
  • W przypadku niespełnienia powyższych wytycznych zaleca się profilaktykę alternatywną polegającą na stosowaniu kalcyfediolu w dawce dobowej 10 µg (roztwór doustny) przez cały rok, a oznaczenie kontrolne stężenia 25(OH)D w surowicy należy wykonać 6–8 dni po rozpoczęciu suplementacji.

➡ Seniorzy (>65-75 lat) oraz osoby o ciemnej karnacji a witamina D

  • U młodszych seniorów w profilaktyce niedoborów witaminy D należy stosować cholekalcyferol jako lek pierwszego wyboru oraz kalcyfediol jako lek drugiego wyboru.
  • Ze względu na zmniejszoną skuteczność syntezy skóry (!) zalecana jest suplementacja witaminy D w dawce 1000-2000 j.m. na dobę w zależności od masy ciała i spożycia witaminy D3 przez cały rok. Uwaga, zwiększono dawkę dolnej granicy!
  • W przypadku niespełnienia powyższych wytycznych jako profilaktykę alternatywną zaleca się kalcyfediol w dawce dziennej 10 µg (roztwór doustny) przez cały rok, a kontrolne oznaczenie 25(OH)D w surowicy należy wykonać po 6–8 dniach od rozpoczęcia suplementacji.

➡ Najstarsi seniorzy (>75-89 lat) i najstarsi starsi seniorzy

  • U starszych seniorów i u najstarszych starszych seniorów w profilaktyce niedoboru witaminy D należy stosować cholekalcyferol jako suplementację pierwszego wyboru i kalcyfediol jako drugi wybór.
  • Ze względu na zmniejszoną skuteczność syntezy skóry (!) potencjalne złe wchłanianie (!) i zmieniony metabolizm (!) witaminy D, zalecana jest suplementacja 2000-4000 j.m. na dobę w zależności od masy ciała i spożycia witaminy D przez cały rok.
  • Kalcyfediol w dawce dobowej 10 µg (roztwór doustny) w ramach profilaktyki alternatywnej zaleca się przez cały rok, w przypadku niespełnienia powyższych zaleceń i kontrolę stężenia 25(OH)D w surowicy należy wykonać po 6–8 dniach od rozpoczęcia suplementacji.

➡ Kobiety w ciąży i karmiące – a zapobieganie niebogom witaminy D 

  • Kobiety planujące ciążę powinny otrzymywać właściwą dawkę witaminy D, taką samą jak w ogólnej populacji dorosłych, jeśli jest to możliwe w oparciu o wyniki badania poziomu witaminy D (!)
  • Gdy ciąża zostanie potwierdzona, suplementację należy przeprowadzić w oparciu o badanie poz. witaminy D, w celu utrzymania optymalnych stężeń w zakresie > 30-50 ng/ml (!)
    • Jeżeli ocena stężenia witaminy D we krwi (na podstawie badania metabolitu 25 (OH) D) nie jest możliwa, zaleca się stosowanie witaminy D w dawce 2000 jm/dobę, w okresie ciąży (!) i laktacji (!)
  • W niektórych bardzo specyficznych schorzeniach można rozważyć kalcyfediol w dawce dziennej 10 µg (roztwór doustny) jako alternatywną profilaktykę przez cały okres ciąży i laktacji, pod specjalnym nadzorem lekarza. Ostrzeżenie: to zalecenie nie znajduje się na etykiecie ze wskazaniami rejestracyjnymi leku.

Suplementacja w grupach zagrożonych niedoborem witaminy D

  • Specjalna grupa ryzyka obejmuje osoby z nadwagą i otyłością, które zwykle wymagają podwójnej dawki witaminy D w odniesieniu do dawek zalecanych dla rówieśników o prawidłowej masie ciała.
    • U osób otyłych kalcyfediol w dawce dziennej 10 µg (roztwór doustny) można rozważyć jako alternatywną metodę profilaktyki drugiego wyboru.
  • W grupach zagrożonych niedoborem witaminy D (chodzi o tę listę z początku wpisu) suplementacja powinna być wdrożona (!) i kontynuowana (!) przy jednoczesnym badaniu witaminy D w surowicy, w celu utrzymania optymalnego stężenia>30-50 ng/ml.
  •  Jeżeli ocena stężenia witaminy D we krwi nie jest możliwa, dawkowanie należy prowadzić zgodnie z wytycznymi dla populacji ogólnej dla maksymalnych dawek dla danej grupy wiekowej.
    • Alternatywnie wleczeniu zapobiegawczym można rozważyć kalcyfediol w dawce dziennej 10 µg (roztwór doustny).

➡ Suplementacja w grupach narażonych na nadwrażliwość na witaminę D

Niewiele mówi się o nadwrażliwości na witaminę D. Nowe wytyczne podsuwają dwie rady:

  • Zalecenie to dotyczy wszystkich grup wiekowych oraz grup zagrożonych niedoborem witaminy D. Przed rozpoczęciem suplementacji należy ocenić prawdopodobieństwo wystąpienia nadwrażliwości na witaminę D, jeśli jest to wykonalne (hiperkalcemia, hiperkalciuria, nephrocalcinosis, kamica nerkowa, mutacja genu CYP24A1, mutacja genu SLC34A1 lub historia innych typów nadwrażliwości na witaminę D u osoby lub członków rodziny). 
  •  W grupach zagrożonych nadwrażliwością na witaminę D suplementacja powinna być nadzorowana i przeprowadzana ostrożnie i indywidualnie, najlepiej pod kontrolą zmiennych wapniowo-fosforanowych, w szczególności kalcemii, kalciurii, parathormonu (PTH), 25 (OH) D oraz 1,25 (OH) 2 D.

Hm… Piszą do mnie osoby, które twierdzą, że bardzo źle reagują na suplementację witaminą D lub zaobserwowano u nich w trakcie kuracji zwapnienia (np.: w ścięgnie Achillesa) – może to właśnie osoby z grupy nadwrażliwców? Przy tak powszechnej suplementacji witaminą D warto wiedzieć, że coś takiego istnieje.

***

Jak obliczyć dawkę witaminy D?

Na różnych preparatach możesz znaleźć różne oznaczenia, co do zawartości witaminy D. Najczęściej używa się pewnej wystandaryzowanej wielkości – I.U. albo j.m., czyli jednostki międzynarodowej. Najłatwiej zapamiętać, że 1 µg witaminy D to 40 j.m. Kłopotem może być też zapis mikrogramów różnymi skrótami. Poniżej ściąga:

Jak przeliczać dawki i jednostki witaminy D3?
1 µg = 1 mikrogram = 1 mcg = 40 j.m.  = 40 I.U.
czyli:
2,5 µg = 100 j.m witaminy D (2,5 * 40 = 100) 50 µg = 2000 j.m. witaminy D (50 * 40 = 2000)

***

Zasady spożycia wapnia podczas suplementacji i leczenia witaminą D3

  • Podczas suplementacji i leczenia witaminą D należy zapewnić odpowiednie spożycie wapnia w diecie.
  • Jeśli odpowiednie spożycie wapnia wraz z dietą nie jest możliwe, zaleca się dodatkową farmakologiczną suplementację preparatami soli wapnia – najlepiej w dawkach podzielonych – które należy przyjmować podczas posiłków.

***

Jak sprawdzić czy masz niedobór witaminy D3, czyli jak interpretować wyniki badań?

Standardowym badaniem poziomu witaminy D3 jest oznaczenie jej metabolitu 25(OH)D w surowicy krwi. Poniższe zakresy odnoszą się właśnie do wyniku tego badania. Pamiętaj proszę, że w sytuacji kiedy masz niedobór lub nadmiar tej witaminy – skontaktuj się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniego postępowania i dopasowania dawki.

Leczy się ludzi, nie wyniki. Eksperci opisują sytuację, w której u jednej osoby ciężki niedobór może nie ujawniać żadnych objawów, kiedy u innych wynik graniczny może dawać pełne spektrum objawów.

  • Ciężki niedobór 0-10 ng/ml
    • zgłoś się do lekarza w celu dopasowania dawki witaminy D
  • Niedobór 10-20 ng/ml (< 50 nmol/l)
    • zgłoś się do lekarza
  • Suboptymalne stężenie 20-30 ng/ml (50-75 nmol/l)
    • zgłoś się do lekarza
  • Optymalne stężenie 30-50 ng/ml (75-125 nmol/l)
    • Takie stężenie to Twój cel 🙂 rób dalej to, co robiłaś/-eś do tej pory
    • prawdopodobnie dawek suplementacyjna witaminy D jest ok
  • Potencjalna toksyczność 100-150 ng/ml
    • zgłoś się do lekarza – taki wynik może świadczyć o nieprawidłowo prowadzonej suplementacji – zależnie od przypadku rozważa się zmniejszenie dawkowania i przeprowadzenie badań w kierunku nadwrażliwości na witaminę D
  • Toksyczne stężenie> 150 ng/ml
    • Suplementacja witaminy D musi zostać natychmiast zatrzymana; należy oceniać kalcemię i kalciurię, a stężenie 25 (OH) D należy monitorować w odstępach 1-miesięcznych do osiągnięcia stężenia 25 (OH) D ≤50 ng/ml.

***

Czy witaminę D można brać bez przerwy?

Można ją przyjmować przez cały rok, ale kluczowe jest dostosowanie dawki do indywidualnych potrzeb i poziomu niedoboru. Nie tylko niedobór witaminy D, ale także nadmiar może zaszkodzić zdrowiu, dlatego warto regularnie monitorować jej poziom we krwi i planując suplementację skonsultować dawkowanie z lekarzem.

Latem, gdy częściej spędzamy czas na słońcu, suplementacja może nie być konieczna – choć jest zalecana przez ekspertów. Podsumowując – nie da się uniwersalnie odpowiedzieć na to pytanie. W suplementacji chodzi o to, aby świadomie i prawidłowo dostosowywać ją do aktualnych potrzeb organizmu.

***

Witamina D3 – prawidłowe dawkowanie – podsumowanie

Pozwól, że na tym zakończę ten wpis. Oczywiście nie wyczerpuje on tematu, ale wierzę, że pozwoli Ci złapać dobry ogląd na całą sprawę.

Jeśli potrzebujesz więcej informacji, na końcu wpisu znajdziesz odnośnik do pełnego tekstu z wytycznymi i rekomendacjami.

W kolejnym wpisie pokusiłem się o zrobienie💊 analizy leków i suplementów z witaminą D dostępnych bez recepty w polskich aptekach. Jeśli po tym wpisie będziesz wiedzieć jaką dawkę suplementować, to dzięki analizie znajdziesz najlepszy dla siebie i swoich bliskich preparat.

Zdrowo pozdrawiam,

Pan Tabletka

Marcin

***

Czy poziom witaminy D3 może mieć wpływ na odporność dziecka? Opisałem to w książce „Budujemy odporność w żłobku i przedszkolu”. Kliknij w obrazek 👇 i sprawdź o czym jest książka 📖

BANNER_ODPORNOSC_2_v1

Źródła:

  1. Front Endocrinol (Lausanne). 2018 May 31;9:246. Vitamin D Supplementation Guidelines for General Population and Groups at Risk of Vitamin D Deficiency in Poland-Recommendations of the Polish Society of Pediatric Endocrinology and Diabetes and the Expert Panel With Participation of National Specialist Consultants and Representatives of Scientific Societies-2018 Update. Rusińska A, Płudowski P, Walczak M, Borszewska-Kornacka MK, Bossowski A, Chlebna-Sokół D, Czech-Kowalska J, Dobrzańska A, Franek E, Helwich E, Jackowska T, Kalina MA, Konstantynowicz J, Książyk J, Lewiński A, Łukaszkiewicz J, Marcinowska-Suchowierska E, Mazur A, Michałus I, Peregud-Pogorzelski J, Romanowska H, Ruchała M, Socha P, Szalecki M, Wielgoś M, Zwolińska D, Zygmunt A.
  2. https://gis.gov.pl/wp-content/uploads/2019/06/Ucha%C5%82wa-4_2019-witamina-D-1.pdf [dostęp dnia 28.08.2019]
  3. Ciborowska H, Rudnicka A (2009). Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
  4. Lagunova Z (2011). Vitamin D Status: UV-exposure, obesity and cancer. Series of dissertations submitted to the
    Faculty of Medicine, University of Oslo No. 1223
  5. Wytyczne dla lekarzy rodzinnych dotyczące suplementacji witaminy D. Forum Medycyny Rodzinnej 2013, tom 7, nr 2, 55–58

  6. Płudowski, P.; Kos-Kudła, B.; Walczak, M.; Fal, A.; Zozulińska-Ziółkiewicz, D.; Sieroszewski, P.; Peregud-Pogorzelski, J.; Lauterbach, R.; Targowski, T.; Lewiński, A.; Spaczyński, R.; Wielgoś, M.; Pinkas, J.; Jackowska, T.; Helwich, E.; Mazur, A.; Ruchała, M.; Zygmunt, A.; Szalecki, M.; Bossowski, A.; Czech-Kowalska, J.; Wójcik, M.; Pyrżak, B.; Żmijewski, M.A.; Abramowicz, P.; Konstantynowicz, J.; Marcinowska-Suchowierska, E.; Bleizgys, A.; Karras, S.N.; Grant, W.B.; Carlberg, C.; Pilz, S.; Holick, M.F.; Misiorowski, W. Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients 2023, 15, 695. https://doi.org/10.3390/nu15030695


O autorze

Marcin Korczyk

mgr farm. Marcin Korczyk - farmaceuta praktyk, twórca internetowy, key opinion leader, autor książki "Odporność. Czy Twoje dziecko może nie chorować?"
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego na wydziale farmaceutycznym. Po studiach pracował w aptece całodobowej w Nowym Sączu - i w trakcie pracy rozpoczął tworzenie bloga www.pantabletka.pl - zapisując odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania.

Od czasu złożenia bloga w 2015 roku - do dziś - blog stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i opiniotwórczych portali z wiedzą o racjonalnym stosowaniu leków i suplementacji.

Podobne Te artykuły również
mogą cię zainteresować