Probiotyki na odporność?
Z tego wpisu dowiesz się, czy jest sens stosować probiotyki na odporność. To bardzo aktualny i modny temat – szczególnie wśród rodziców dzieciaków w wieku przedszkolnym. To jak to jest z tymi probiotykami?
Probiotyki a odporność – co wiemy z badań naukowych?
Chciałem, żeby ten wpis był oparty na aktualnych badaniach naukowych. Zbyt dużo mamy niepotrzebnego internetowego szumu i fake news w sprawach probiotyków na odporność – zaczniemy więc od szybkiego przeglądu badań 🙂
Możesz odnieść wrażenie, że nie podzielam tej hurraoptymistycznej mody, według której probiotyki to sposób w zasadzie na wszystko. Trochę w tym prawdy.
Z pewnością probiotyki są dla nas bardzo ważne – ale ciągle wiemy o nich za mało, żeby się nimi dosłownie szprycować od urodzenia….
Myszy bez bakterii miały osłabioną odporność
Badania przeprowadzone na myszach wykazały, że te pozbawione mikroflory jelitowej (hodowane w warunkach sterylnych) posiadały wady w fizjologicznej budowie przewodu pokarmowego oraz defekty immunologiczne. Wprowadzenie zaledwie jednego szczepu bakterii (Bacteroides fragilis) spowodowało rozwój układu odpornościowego i korekcję defektów immunologicznych nie tylko w jelicie.
Kolonizacja układu pokarmowego szczepem Bacteroides thetaiotaomicron poskutkowała wzrostem poziomu immunoglobulin S-IgA, które są odpowiedzialne za wyłapywanie antygenów i uniemożliwienie im przejścia przez błony śluzowe do wnętrza organizmu. [1]
W jaki sposób bakterie w jelitach mogą wpływać na odporność?
Podstawowa funkcja odpornościowa bakterii jelitowych jest związana z fizyczną konkurencją z bakteriami chorobotwórczymi. Często mówi się i pisze w popularnonaukowych książkach – dobre i złe bakterie. O to właśnie chodzi.
Mikroflora przewodu pokarmowego konkuruje o miejsce zasiedlenia lub receptory oraz składniki pokarmowe. Niektóre szczepy mają także zdolność do wytwarzania substancji toksycznych dla innych bakterii lub zmianę pH w swoim otoczeniu, uniemożliwiając tym samym kolonizację przewodu pokarmowego przez bakterie chorobotwórcze. I tak na przykład:
- Szczep Lactobacillus acidophilus La1 syntetyzuje związki przeciwbakteryjne, hamujące wzrost Helicobacter pylori
- Szczep Lactobacillus rhamnosus wytwarza substancje antybakteryjne działające na bakterie Gram-ujemne i Gram-dodatnie (ten szczep znasz z wielu modnych suplementów stuk-klik)
- Szczep Lactobacillus casei rhamnosus wytwarza substancje przeciwbakteryjne oraz hamuje przyleganie patogenów do ścian jelita
- Szczep Enterococcus spp. wydziela toksyny, działające hamująco na bakterie z rodzaju Listeria. [1]
Czy probiotyki mogą wzmacniać odporność?
Działanie immunomodulacyjne bakterii probiotycznych opiera się na trzech zjawiskach zachodzących w MALT (MALT to błona śluzowa jelit + bakterie – wyjaśniłem to w tym wpisie):
- indukowaniu i utrzymywaniu stanu tolerancji immunologicznej na antygeny środowiskowe (pokarmowe i wziewne)
- indukcji i kontroli reakcji odpornościowych przeciwko patogenom pochodzenia bakteryjnego, wirusowego i nowotworowego
- hamowaniu reakcji autoagresyjnych i uczuleniowych [2]
Probiotyki działają poprzez pobudzanie naturalnych mechanizmów odpornościowych:
- komórki naszego układu odpornościowego robią się nienażarte – wzmaga się aktywność enzymatyczna i fagocytarna makrofagów i granulocytów – komórek układu odpornościowego odpowiedzialnych za pożeranie patogenów. Działanie takie zaobserwowano przy zastosowaniu żywych szczepów bakterii probiotycznych jak i zabitych bakterii [2]:
- L. bulgaricus
- L. casei
- B. longum
- B. bifidum szczep Bb12
- L. acidophilus szczep La1
- B. lactis szczep HN0019
- L. rhamnosus HN001
„Zwiększanie aktywności fagocytarnej granulocytów krwi obwodowej oraz makrofagów śledziony i jamy otrzewnej poprzez doustne podawanie bakterii probiotycznych wskazuje, że bakterie te nie tylko indukują lokalnie śluzówkowy układ odpornościowy, lecz także wpływają stymulująco na obwodowy układ odpornościowy.” [2]
- aktywują komórki NK (Naturall Killer) – cytotoksyczne komórki odpornościowe, odpowiedzialne za eliminację komórek nowotworowych lub zakażonych przez wirusy oraz bakterie. Probiotyki zarówno zwiększają ich liczbę, jak i powodują wzrost aktywności komórek NK. [2]
- B. lactis HN019
- L. rhamnosus HN001, DR20TM
- L. acidophilus HN017
- modulują aktywność cytokin – białek pobudzających lub hamujących działanie układu odpornościowego. Do szczepów aktywujących wytwarzanie cytokin prozapalnych, odpowiedzialnych za uruchomienie reakcji odpornościowych zaliczamy [2]:
- B.animalis
- B.bifidum
- B.longum,
- B.lactis
- E.lactis
- L.acidophilus
- L.rhamnosus
- L.paracasei
- L.acidophilus
- L.bulgaricus
Jak możemy tę wiedzę wykorzystać?
Na ten moment – wiedząc też, czym dysponuje rynek probiotyków – W ZASADZIE NIE MAMY JAK przełożyć tej wiedzy na praktykę. Wiemy jeszcze i ciągle za mało, żeby bezpiecznie stosować probiotyki.
W zasadzie tylko jeden szczep bakterii kwasu mlekowego (z tych wszystkich wymienionych wyżej) doczekał się jako takich badań w kierunku wzmocnienia odporności, a dokładniej zmniejszenia występowania zakażeń układu oddechowego i pokarmowego
„Stosowanie szczepu Lactobacillus Rhamnosus LGG – znaczne zmniejszenie ryzyka infekcji górnych dróg oddechowych (34%) i infekcji dróg oddechowych trwających dłużej niż 3 dni (43%). Nie zaobserwowano zmniejszenia ryzyka infekcji dolnych dróg oddechowych, infekcji przewodu pokarmowego, wystąpienia wymiotów oraz biegunki.
- Probiotyk podawano w dawce 1mld CFU na dobę [3].”
Co jeszcze? Jak tę wiedzę wykorzystać?
Wiemy, że utrzymanie prawidłowej flory bakteryjnej jest ważne i bierze udział w funkcjonowaniu układu immunologicznego. I mamy pewne wskazówki, które szczepy probiotyczne mogą być pomocne.
I tutaj dochodzimy do sedna problemu. Powtórzę jeszcze raz.
Mamy jeszcze zbyt mało badań, żeby świadomi korzyści i ryzyka stosować probiotyki w celowanej kuracji – na odporność. A pojawiają się głosy – że stosowanie probiotyków może być niebezpieczne… Bo co jeśli te sztuczne probiotyki blokują naszą naturalną florę bakteryjną? Szczególnie po antybiotykoterapii?
Wiemy, że nic nie wiemy. Z pewnością warto dbać o naszą fizjologiczną florą bakteryjną.
Zdrowo pozdrawiam
Pan Tabletka
Marcin
***
Czy martwisz się o odporność swoich dzieci? Chcesz dowiedzieć się jak o tę odporność naturalnie zadbać (jednocześnie jej nie zaszkodzić) – to może przydać Ci się wiedza z mojej najnowszej książki: „Odporność. czy Twoje dziecko może niechorować?„
- to nie jest książka z cudownymi sposobami na niechorowanie – bo takich nie ma – ale w przystępny sposób opowiadam w niej czym jest i jak rozumieć odporność dzieci
- obowiązkowa lektura dla każdego rodzica który ma dzieci w wieku 1-5 lat i dla przyszłych rodziców
- książka jest dostępna w wersji tradycyjnej i w wersji audiobooka (zawiera wszystkie ilustracje z książki + dodatkowy rozdział – „odporność a 3 migdałek”)
Przejdź na stronę książki „Odporność. Czy Twoje dziecko może nie chorować”? [stuk-klik]
Kliknij w okładkę i dowiedz się więcej o odporności.
Źródła:
- https://www.phmd.pl/api/files/view/25958.pdf
- https://www.imed.pl/index.php?PAGE=telegram&TEL_CUR_ID=138&return=archives
- https://evereth.pl/lactobacillus-rhamnosus-gg-w-swietle-badan-klinicznych/
O autorze
Marcin Korczyk
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego na wydziale farmaceutycznym. Po studiach pracował w aptece całodobowej w Nowym Sączu - i w trakcie pracy rozpoczął tworzenie bloga www.pantabletka.pl - zapisując odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania.
Od czasu złożenia bloga w 2015 roku - do dziś - blog stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i opiniotwórczych portali z wiedzą o racjonalnym stosowaniu leków i suplementacji.
