Mycie zębów u niemowlaka – od kiedy i jak zacząć?

Czy Ty też, tak jak wielu młodych rodziców, zastanawiasz się kiedy rozpocząć przygodę z dbaniem o higienę jamy ustnej? ? Czy mycie zębów u niemowlaka zaczyna się w momencie pokazania się pierwszego ząbka, a może czekać do wypełnienia nimi buzi? W tym artykule postaram się to wyjaśnić, ale na wstępie muszę to zaznaczyć – prawidłowa higiena jamy ustnej jest kluczowa nie tylko dla utrzymania zdrowych zębów mlecznych, ale także dla prawidłowego rozwoju zębów stałych! Oznacza to, że sposób w jaki o zęby dziecka dbają rodzice , będzie miało swoje skutki (pozytywne bądź negatywne) w jego dorosłym życiu! Kurcze, ja czuję tę odpowiedzialność i dlatego zapraszam do lektury tajników dbania o uśmiech Twojego dziecka! 😁😁😁

***

Higiena jamy ustnej – kiedy ją zacząć u niemowlaka?

Choć może wiele osób uważa, że higiena jamy ustnej zaczyna się w momencie pojawienia się pierwszego ząbka – od razu temu zaprzeczę – musimy o nią zadbać już w pierwszych dniach malucha. Absolutnie nie chodzi tu o szorowanie delikatnych dziąseł, ale o wyrabianie nawyku prawidłowego oczyszczania buzi z pokarmu, a w przyszłości regularne, codzienne mycie zębów u niemowlaka .

Gdy zębów jeszcze nie ma..

O co zadbać u takich maluchów? Choć zębów jeszcze nie ma, u najmłodszych należy czyścić dziąsła oraz policzki. Można zacząć już w okresie niemowlęcym i sposób ten stosuje się do momentu pojawienia się pierwszego ząbka .

Czym myć dziąsła niemowlaka?

Najprostsza metoda mycia dziąseł niemowlaka to delikatne przecieranie ich zwykłym, czystym gazikiem nawiniętym na palec wskazujący* (po prostu takim z apteki, nic nadzwyczajnego) i zmoczonym w przegotowanej, ostudzonej wodzie 👆🏻☝🏻. Takim „sprzętem” przecieraj górne i dolne wały dziąsłowe oraz policzki. Dzięki temu przyzwyczaisz dziecko do tego, że coś tam w tej buzi się dzieje, co może pomóc w późniejszych działaniach ze szczoteczką do zębów. Jest to jednocześnie super masaż, szczególnie przydatny przy ząbkowaniu.

*Pamiętaj, żeby przed włożeniem do buzi dziecka swojego palca, umyć ręce.

Jak często myć dziąsła niemowlaka?

Najlepiej po każdym karmieniu . Tak, ja wiem, że teoria teorią, a praktyka praktyką i różnie to wychodzi. Nie szkodzi! Próbujcie wypracować rutynę. Pozwoli to przyzwyczaić malucha, a z czasem zacznie kojarzyć, że picie mleka (a później jedzenie) wiąże się z czyszczeniem buzi (a w przyszłości też zębów) po posiłku.

Kiedy zacząć mycie zębów u niemowlaka?

Zazwyczaj około 6. miesiąca życia zaczynają pojawiać się pierwsze zęby (to nie jest sztywny termin – może to się zdarzyć też kilka miesięcy później lub wcześniej). To właśnie dobry czas na etap mycia ząbków i ostatni dzwonek na rozpoczęcie dbania o higienę jamy ustnej dziecka.  

Po pojawieniu się pierwszego zęba powinieneś zacząć korzystać u swojego malucha ze szczoteczki i pasty, najlepiej dwa razy dziennie. Teraz wilgotny gazik już nie wystarczy. Szczoteczki z małą główką i miękkim włosiem sprawdzą się do tego idealnie. Wielu stomatologów poleca też odejście od manualnej szczoteczki na rzecz elektrycznej lub sonicznej. Garść informacji i popularne modele opisałem w tym wpisie – Jak wybrać najlepszą szczoteczkę soniczną dla dziecka?

Pamiętaj, że odpowiednia higiena i umiejętność prawidłowego mycia zębów to jeden z najważniejszych elementów zapobiegania próchnicy!

Próchnica jest chorobą zakaźną!

Próchnica stawowi jedną z najczęstszych przyczyn choroby zębów zarówno u dzieci jak i dorosłych. Spowodowana jest działaniem bakterii próchnicotwórczych obecnych w jamie ustnej, które poprzez metabolizację cukrów z pożywienia tworzą kwas powodujący demineralizację szkliwa i zębiny.
Wśród przyczyn powstawania próchnicy wymienia się głównie:

• Nieprawidłową higienę jamy ustnej
• Nadmiar cukrów w diecie

Trzeba jednak wiedzieć, że próchnica jest chorobą zakaźną. Oznacza to, że można ją nabyć od innych osób (na przykład wtedy gdy rodzice czy dziadkowie, borykający się z próchnicą, korzystają z tych samych sztućców co dziecko, czy piją z jednej szklanki). Próchnica może także rozprzestrzeniać się w obrębie jamy ustnej zarażając inne zęby (również te stałe).

Rozwijająca się próchnica powoduje wrażliwość (szczególnie na gorące lub zimne jedzenie czy napoje) i ból zęba, z którą trzeba pilnie zgłosić się do stomatologa! Nieleczona próchnica może prowadzić do utraty zębów i innych poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Czy próchnicy można zapobiec? No pewnie! Tu ogromnie ważna jest odpowiednia higiena jamy ustnej i regularne wizyty u dentysty, gdy pojawią się zęby u dziecka.

***

Czym myć pierwsze zęby?

Najlepszym wyborem będzie pasta do zębów z fluorem. Fluor bowiem wspomaga mineralizację szkliwa, hamuje rozwój bakterii 🦠 i skutecznie zapobiega próchnicy. Prawidłowo stosowane pasty z fluorem oraz jego odpowiednia ilość w paście dostosowana do wieku, są jak najbardziej bezpieczne.

Dla dzieci do 3 roku życia odpowiednia zawartość fluoru w paście do zębów to 1000 ppm. Nakładaj ilość wielkości ziarenka ryżu. Jeśli trudno ci odmierzyć tak małą ilość pasty, możesz wybrać taką o stężeniu 500 ppm.  Dla dzieci w wieku 3-6 lat wybierz pastę o stężeniu 1000 ppm. Nakładaj ilość jak połowa ziarenka grochu .  Dzieci w wieku 6+ mogą stosować pastę taką jak dla dorosłych – 1450 ppm. Odpowiednia ilość to ziarenko grochu.

Jeśli chcesz przeczytać więcej o tym jak wybrać dobrą pastę dla dziecka? 👉 Zobacz tutaj 👈

Po umyciu zębów zachęcaj dziecko do wypluwania pasty. Płukanie jamy ustnej nie jest dobrym pomysłem, bo w takich sytuacjach maluch może połknąć wodę razem z pastą. Dodatkową pokusą może być fakt, że pasty dla dzieci często mają całkiem fajny smak. Nadmiar pasty zetrzyj nawilżonym ręcznikiem lub gazą, a jeśli Twój maluch lubi robić psikusy i zjadać pasty, postaraj się wybrać taką odrobinę mniej smaczną. 

Pamiętaj też o tym, żeby nie jeść po umyciu zębów.

***

Czy dziecko może samo myć zęby?

Pewnie! To jest świetna nauka zdrowych nawyków. Na pewno pomoże mu to rozwijać niezależność i umiejętności higieniczne, ale czy na pewno zrobi do dokładnie i nie pominie żadnej powierzchni zębów? Niestety nie. Nauka szczotkowania jest ważna, ale dzieci często nie mają wystarczających zdolności manualnych na przykład do wykonywania ruchów wymiatających. Dlatego odpowiedni nadzór nad dzieckiem należy zachować nawet do 10 roku życia!

***

Jak zachęcić dzieci do mycia zębów?

Dbanie o odpowiednią higienę jamy ustnej u dziecka rozpoczyna się w pierwszych dniach życia, a naprawdę rozkręca się w momencie pojawienia się pierwszego ząbka. Dlatego ważne jest żeby zbudować odpowiednie przyzwyczajenia już od samego początku przygody ze szczotkowaniem. Choć mycie zębów u niemowlaka nie zawsze będzie się spotykało z zachwytem z jego strony, warto odpowiednie nawyki wdrażać od samego początku, aby dziecko zrozumiało, że mycie zębów to normalna, rutynowa czynność. Poniżej znajdziesz kilka sposobów jak zachęcić dziecko do mycia zębów:

• Daj dziecku dobry przykład – od najmłodszych lat pokazuj dziecku jak sam myjesz zęby, a najlepiej – róbcie to wspólnie! Możecie też umyć zęby ulubionemu misiowi lub lalce
• Wprowadź mycie zębów do codziennego rytuału (nawet gdy nie ma jeszcze ząbków!)
• Zaangażuj dziecko w wybór pasty i szczoteczki – pozwól mu wybrać ulubiony wzór czy kolor – to sprawi że chętniej będzie ich używał
• Korzystaj z książek, bajek albo piosenek, które nawiązują do mycia zębów
• Podczas mycia zębów dziecku opowiadaj co robisz – to pozwoli maluchowi zrozumieć sens mycia zębów

***

Mycie zębów u niemowlaka – na co jeszcze zwrócić szczególną uwagę ?

Większość rzeczy już udało się przeanalizować, nie zapomnijmy również o innych ważnych aspektach, mianowicie:

1. Stosuj delikatne ruchy:
   • Gdy myjesz zęby dziecka, używaj delikatnych, okrężnych ruchów, aby uniknąć podrażnienia dziąseł
   • Pamiętaj, że dziąsła mogą krwawić, ale powinny się one zagoić po pewnym czasie
   • Jeśli dziecko poczuje się niekomfortowo utrudni nam to regularne mycie zębów, ponieważ, będzie się to kojarzyło z bólem i dyskomfortem, a tego chcemy uniknąć 😉
2. Unikaj picia soku lub mleka przed snem:
   • Upewnij się, że dziecko nie pije soku ani mleka bezpośrednio przed snem, ponieważ pozostałości płynów na zębach mogą sprzyjać próchnicy
   • Słodkich napoi unikajmy również w nocy, jeśli już musimy coś podać, niech to będzie woda
3. Regularne wizyty u dentysty:
   • Zapewnij regularne wizyty u dentysty od pierwszego roku życia dziecka lub po pojawieniu się pierwszego zęba, aby przyzwyczaić dziecko
   • Dentysta może udzielić wskazówek dotyczących higieny jamy ustnej i ocenić stan zębów i dziąseł dziecka
   • Możemy tutaj również pomyśleć o grach i zabawach w dentystę, na rynku jest pełno produktów przeznaczonych do tego celu, od zestawów plastelin do robienia plomb, po zestawy małego dentysty – także korzystajmy z nich i łączmy edukacje z zabawą

***

Podsumowanie

Mycie zębów u niemowlaka to niewątpliwie ważna rzecz. Przede wszystkim w ten sposób dbasz o higienę jamy ustnej i unikasz późniejszych negatywnych konsekwencji jej braku. Dla rodziców może to być zwykła błahostka i po prostu codzienna rutyna, natomiast dla dziecka pojawia się kolejna ważna umiejętność. Codzienne mycie zębów możesz potraktować jako wspólne spędzanie czasu z dzieckiem. Dzieci idealnie naśladują dorosłych więc dużo łatwiej będzie przekonać malucha do mycia zębów, jeśli zobaczy, że rodzice robią to samo 😉

Dajmy dzieciakom dobry przykład i od małego uczmy ich dobrych nawyków i dbania o higienę, a w przyszłości to na pewno zaprocentuje 😉

***

Jeśli potrzebujesz szczoteczki sonicznej to odsyłam również do analizy, którą przeprowadziłem, link znajdziesz 👉 tutaj 👈

Serdeczności,
Pan Tabletka,

Marcin

Nie wiesz jak poradzić sobie z częstym chorowaniem dziecka? Martwisz się, że robisz coś nie tak? Nie martw się, wszystkie nurtujące Cię sprawy został omówione w mojej książce „Odporność” Zapraszam do zapoznania się z nią 👇👇👇

1. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52395,higiena-jamy-ustnej-malego-dziecka (dostęp: 28.01.2024)
2. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/274642,zalecenia-higieny-jamy-ustnej-dla-dzieci-i-mlodziezy (dostęp: 28.01.2024)
3. https://stomatologiabezprzemocy.pl/jak-dbac-o-zeby-niemowlaka/ (dostęp: 22.05.2024)
4. Szczepańska J., Daszkowska M., Hilt A., Marczuk-Kolada G. Zalecenia higieniczne w obrębie jamy ustnej dla dzieci i młodzieży. Nowa Stomatol 2015; 20(3): 125-130 DOI: 10.5604/14266911.1173372

O autorze

Marcin Korczyk

mgr farm. Marcin Korczyk - farmaceuta praktyk, twórca internetowy, key opinion leader, autor książki "Odporność. Czy Twoje dziecko może nie chorować?"
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego na wydziale farmaceutycznym. Po studiach pracował w aptece całodobowej w Nowym Sączu - i w trakcie pracy rozpoczął tworzenie bloga www.pantabletka.pl - zapisując odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania.

Od czasu złożenia bloga w 2015 roku - do dziś - blog stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i opiniotwórczych portali z wiedzą o racjonalnym stosowaniu leków i suplementacji.