Kaszel u dziecka – jak sobie z nim poradzić?
Kaszel u dziecka jest odruchem, który stanowi mechanizm obronny układu oddechowego w odpowiedzi na podrażnienie błony śluzowej. Choć często bywa objawem rozwijającej się choroby, może mieć także podłoże nieinfekcyjne. Jak skutecznie poradzić sobie z kaszlem u dziecka? Dowiesz się z tego wpisu.
***
Jak powstaje kaszel?
Kaszel jest fizjologicznym odruchem naszego organizmu, służącym do oczyszczenia drzewa oskrzelowego, np. z nadmiaru wydzieliny lub ciał obcych. Powstaje przez podrażnienie receptorów, znajdujących się w błonie śluzowej oskrzeli, tchawicy, krtani, a także w gardle, zatokach obocznych nosa, a nawet w przełyku.
Receptory kaszlu u dzieci są często podrażniane przez:
- nadmiar wydzieliny (np. przy infekcjach, w astmie lub podczas kataru),
- dym tytoniowy,
- zanieczyszczenie powietrza,
- silne emocje,
- wysiłek fizyczny.
***
Jak odróżnić u dziecka kaszel suchy od mokrego?
Odróżnienie kaszlu suchego od mokrego bywa niełatwym zadaniem dla wielu rodziców. Jest to jednak niezbędne, aby lekarz mógł dobrać odpowiednie leczenie i skutecznie pomóc dziecku.
Kaszel mokry
Kaszel mokry to inaczej kaszel produktywny. Najprościej mówiąc, rozpoznajemy go wtedy, gdy słyszymy, że “coś się tam odrywa” lub “bulgocze”. Mamy wtedy wrażenie, że dziecko próbuje odkrztusić wydzielinę, która zalega w drogach oddechowych.
Kaszel suchy
Kaszel suchy to inaczej kaszel nieproduktywny. Jak go rozpoznać? Jeżeli nie masz w tym momencie infekcji, spróbuj zakaszleć – prawdopodobnie usłyszysz u siebie kaszel suchy. Nie dochodzi tutaj do odkrztuszania wydzieliny i nic nie zalega w drogach oddechowych.
|
***
Leczenie objawowe kaszlu
Na czym polega leczenie objawowe, które możemy stosować podczas kaszlu u dziecka?
Leczenie kaszlu mokrego u dziecka
Ten rodzaj kaszlu jest często spowodowany spływającą do gardła wydzieliną z nosa, czyli katarem. W tej sytuacji najlepiej zastosować leki wykrztuśne. Ich zadaniem jest rozrzedzenie zalegającej wydzieliny i ułatwienie jej odkrztuszenia. Substancjami leczniczymi o takim działaniu jest m.in. ambroksol, bromheksyna czy acetylocysteina. W aptece dostępne są także preparaty oparte na składnikach ziołowych, m.in. syrop tymiankowy czy z wyciągiem z bluszczu. Stosując je, czy podając dziecku, musisz pamiętać o trzech rzeczach:
- Stosuj je w pierwszej połowie dnia (do około godz. 16.00), ponieważ nasilają kaszel i jeśli podasz je dziecku później, maluch będzie miał problem z zaśnięciem.
- Nie stosuj ich u całkiem małych dzieci, tylko u takich, które mają już rozwinięty odruch wykrztuszania. W przeciwnym razie rozrzedzona wydzielina nie zostanie usunięta i może dostać się do oskrzeli i płuc, powodując stan zapalny. Pamiętaj zatem, by przed podaniem dziecku leku wykrztuśnego po raz pierwszy skonsultować się z lekarzem, który zadecyduje, czy jest to bezpieczne.
- Pilnuj, by podczas stosowania leków wykrztuśnych dziecko dużo piło! Jeżeli organizm dziecka nie będzie odpowiednio nawodniony, wydzielina pozostanie na tyle gęsta, że wykrztuszenie jej będzie niemożliwe, mimo nasilonego kaszlu.
***
Na temat ryzyka odwodnienia, np. podczas gorączki i sposobach nawadniania dziecka wspominam w Kursie dla Rodziców, do którego przerobienia serdecznie zachęcam: https://kursydlarodzicow.pl/produkt/goraczka-termometry-kurs-dla-rodzicow/
***
Leczenie kaszlu suchego u dziecka
Kaszel suchy należy hamować tylko wtedy, gdy jest na tyle męczący, że utrudnia normalne funkcjonowanie dziecka. Pamiętaj, że kaszel jest prawidłowym odruchem obronnym przed patologicznymi czynnikami!
Na rynku dostępnych jest wiele preparatów przeciwkaszlowych o działaniu ośrodkowym, czyli hamującym ośrodek kaszlu w mózgu, zawierających m.in, butamirat czy dekstrometorfan. Każdorazowo upewnij się, od którego roku życia można stosować dany preparat. W razie wątpliwości, najlepiej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Hamowanie suchego kaszlu uzyskać możemy także dzięki działaniu powlekającemu, dlatego doskonale sprawdzi się tutaj syrop z prawoślazu lub porostu islandzkiego.
Moim autorskim sposobem jest także turbokisiel, którego wykonanie i właściwości opisałem na blogu Pana Tabletki (stuk-puk): Kisiel lniany na ból gardła – doskonała, domowa receptura na #turbokisiel
Miód na kaszel?
Badania wykazały, że znany nam wszystkim miód (oczywiście mówimy o miodzie dobrej jakości, a nie miodopodobnej papce cukru) ma silne działanie hamujące kaszel, gdyż powleka podrażnione receptory kaszlu. Można go podawać wprost z łyżeczki lub rozpuszczony w około 100 ml letniej wody (nie we wrzątku!), trzy razy dziennie.
Pamiętaj, że miód można podawać dzieciom powyżej 1. roku życia, nigdy młodszym maluchom. Najlepiej zacząć od niewielkiej ilości i obserwować reakcję organizmu, gdyż mimo swoich genialnych właściwości, produkty pszczele mogą uczulać.
***
Co jest najczęstszą przyczyną kaszlu u dzieci?
Częstą przyczyną kaszlu u dzieci jest… katar. Zazwyczaj winowajcą jest wirus, który doprowadził do rozwoju infekcji. Leczenie objawowe wystarczy, aby dziecko szybko powróciło do pełni zdrowia. Od razu jednak uczulam – jeśli stan ogólny dziecka Cię niepokoi lub kaszel nie ustępuje, warto zgłosić się do lekarza, aby osłuchał malucha.
Jak rozpoznać kaszel spowodowany katarem?
Taki kaszel pojawia się często w nocy, kiedy kładziesz dziecko spać i generalnie w pozycji leżącej, ponieważ wydzielina grawitacyjnie spływa z jamy nosowej do gardła, podrażniając receptory kaszlowe. Najczęściej jest to kaszel mokry, ale nie jest to regułą! Wszystko zależy od ilości i gęstości zalegającej wydzieliny.
Co stosować u dziecka na kaszel związany z katarem?
W tej sytuacji należy przede wszystkim zadbać o prawidłową higienę nosa, czyli nawilżanie i regularne wydmuchiwanie/odciąganie kataru. Bardziej szczegółowo omówiłem to we wpisie o katarze u dzieci.
***
Dla bardziej dociekliwych – garść porad Pana Tabletki na temat aspiratorów do nosa i odciągania glutów u dzieci:
https://pantabletka.pl/aspirator-nosa-wskazowki-wybrac-analiza/
https://pantabletka.pl/czy-wiesz-jak-bezpiecznie-odciagac-katar-u-niemowlaka/
https://pantabletka.pl/katar-u-niemowlaka-w-nocy-gesty-zielony-schodzi/
***
|
Pamiętaj, że katar spływający po tylnej ścianie gardła ułatwia wędrówkę patogenów po błonie śluzowej i sprzyja zejściu infekcji do niższych partii układu oddechowego. |
Aby dziecko przespało spokojnie noc, można mu podać krople z ksylometazoliną/oksymetazoliną, które zmniejszą przekrwienie i obrzęk błony śluzowej nosa oraz ułatwią oddychanie. Pamiętaj, że możesz je stosować maksymalnie przez kilka dni, a stężenie leku musi być dopasowane do wieku malucha. Inną opcją jest użycie soli morskiej do nosa. Poza tym, w pierwszej połowie dnia możesz stosować leki wykrztuśne, zgodnie z zasadami opisanymi wyżej.
Informacje o stosowaniu wody morskiej znajdziesz tutaj: https://pantabletka.pl/woda-morska-jak-wybrac-opinie/
Jeśli masz problemy z tym, kiedy należy użyć jakiej soli, odsyłam do tego wpisu: https://pantabletka.pl/hipotoniczny-izotoniczny-hipertoniczny-kiedy-uzyc-jak-dziala/
***
Inne przyczyny kaszlu u dziecka
Istnieje bardzo wiele przyczyn wywołujących kaszel u dziecka. Dla ułatwienia możemy je podzielić na infekcyjne i nieinfekcyjne.
Infekcyjne przyczyny kaszlu u dziecka
Infekcyjną przyczynę pojawienia się kaszlu u dziecka podejrzewa się, kiedy występują dodatkowo inne objawy, takie jak katar czy gorączka. Dziecko jest ospałe, ma mało energii, nie chce się bawić i nie ma apetytu.
Najczęstsze przyczyny infekcyjne, to:
- przeziębienie i kaszel związany z katarem – najczęstsza przyczyna,
- ostre zapalenie krtani – przebiega z napadami suchego kaszlu, leczy się je sterydami stosowanymi wziewnie, zleconymi przez pediatrę (szczegółowe omówienie znajdziecie w osobnym wpisie lub w moim Kursie dla Rodziców: https://kursydlarodzicow.pl/produkt/skuteczna-nebulizacja-skuteczne-leczenie-kurs-dla-rodzicow/),
- zapalenie oskrzeli – w znakomitej większości powodowane przez wirusy. W tym przypadku konieczna jest wizyta u lekarza, który oceni, czy nie doszło do obturacji (zwężenia) światła dróg oddechowych i czy istnieje konieczność zastosowania leków rozszerzających oskrzela;
- zapalenie płuc – powodowane zarówno przez wirusy, jak i przez bakterie. Wymaga pilnej konsultacji z lekarzem i badania osłuchowego dziecka (w sezonie jesienno-zimowym szczególnie obawiamy się wirusa RSV, o którym pisałem tu )
Nieinfekcyjne przyczyny kaszlu
Kaszel nieinfekcyjny powstaje przez podrażnienie receptorów kaszlowych innymi czynnikami niż bakterie, wirusy czy grzyby. Do najczęstszych przyczyn nieinfekcyjnych należy:
- astma wczesnodziecięca – choroba o podłożu alergicznym, przebiegająca z obturacją oskrzeli;
- refluks żołądkowo-przełykowy – zarzucana treść z żołądka do przełyku daje bodziec wywołujący kaszel;
- dym tytoniowy – niestety wśród małych pacjentów zdarzają się bierni palacze. Pamiętajcie, że domownicy wcale nie muszą palić przy dziecku, żeby otoczenie przesiąknęło dymem tytoniowym, który wywołuje podrażnienie dróg oddechowych malucha;
- ciało obce w drogach oddechowych – kiedy dziecko zakrztusi się podczas jedzenia lub wciągnie drobny przedmiot, np. przez nos;
- kaszel psychogenny – to kaszel na tle nerwowym, pojawia się w sytuacjach stresujących;
- kaszel poinfekcyjny – może się utrzymywać jeszcze przez kilka tygodni po przebytym zakażeniu dróg oddechowych. Wynika z poinfekcyjnego uszkodzenia błony śluzowej i stymulowania receptorów kaszlu.
***
Kiedy z kaszlem u dziecka koniecznie zgłosić do lekarza?
Istnieją objawy alarmowe, przy których nie powinieneś zwlekać z wizytą u lekarza. Należy do nich:
- wysoka gorączka,
- wiek dziecka poniżej 3. miesiąca życia,
- trudność w oddychaniu i świszczący oddech,
- nagłe pojawianie się kaszlu, np. po posiłku,
- występowanie wymiotów po napadach kaszlu,
- obrzęk twarzy lub powiek,
- odkrztuszanie krwią.
Do specjalisty należy udać się z dzieckiem także w sytuacji, gdy kaszel utrzymuje się już długo i żaden z zastosowanych dotąd leków lub domowych sposobów nie pomaga. Generalnie bardzo przestrzegam przed leczeniem dzieci “na własną rękę” i namawiam, aby zawsze zasięgnąć opinii lekarza lub farmaceuty przed podaniem im leków.
***
Kaszel u dziecka – podsumowanie
Mam nadzieję, że moja krótka 😉 pogadanka – chyba popisanka – o kaszlu Wam się spodobała i dzięki niej macie jeszcze szerszą wiedzą na jego temat – czyli wiecie z czym się mierzycie podczas żłobkowo-przedszkolnego sezonu na kaszel i smarki.
***
A jeśli potrzebujesz więcej wiedzy o sposobach na kaszel – i tych z apteki i tych domowych – to koniecznie zajrzyj do tego wpisu: Co na kaszel suchy i mokry? Skuteczne domowe sposoby i kilka rad.
***
Serdeczności,
Pan Tabletka
Marcin
***
A więcej o kaszlu, katarze, gorączce i generalnie chorowaniu dzieci opowiadam w książce „Odporność. Czy Twoje dziecko może nie chorować?” Kliknij w obrazek, aby przenieść się do sklepu i zobaczyć najnowsze oferty.
O autorze
Marcin Korczyk
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego na wydziale farmaceutycznym. Po studiach pracował w aptece całodobowej w Nowym Sączu - i w trakcie pracy rozpoczął tworzenie bloga www.pantabletka.pl - zapisując odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania.
Od czasu złożenia bloga w 2015 roku - do dziś - blog stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i opiniotwórczych portali z wiedzą o racjonalnym stosowaniu leków i suplementacji.
