Dwutlenek tytanu w lekach – czy jest się czego bać?
Ostatnio dość głośno zrobiło się w internetach o dwutlenku tytanu. A to wszystko za sprawą informacji wydanej na jego temat przez Główny Inspektorat Sanitarny. Co się zmieni od 8 sierpnia 2022 roku? W tym wpisie wyjaśniam i studzę nastroje.
***
Ostatnio dostaję od Was pytania: „Panie Tabletka słyszeliśmy, że dwutlenek tytanu jest szkodliwy/toksyczny/niebezpieczny/rakotwórczy i wycofano go z żywności, ale to jak to jest z lekami? Dlaczego nie usunięto go też z nich??? No i co my teraz mamy zrobić, przecież w naszych lekach on jest, już sprawdzaliśmy. Czy ich stosowanie nam nie zaszkodzi? Brać je dalej, czy odstawić? Czy możesz nam wytłumaczyć o co w tym wszystkim chodzi?„
Mogę, chcę, a nawet czuję się w obowiązku, żeby to zrobić. Z resztą bardzo chciałbym móc odpowiedzieć na każde Wasze pytanie, tylko wiecie, czasami doba jest za krótka. To lecimy.
***
Czym jest dwutlenek tytanu?
Dwutlenek tytanu (E171) to biały barwnik, mający na celu uatrakcyjnienie produktu. Stosowany jest jako dodatek do żywności (w tym suplementów diety), kosmetyków, farb, ale i leków – nadaje kolor tabletkom i kapsułkom. Po głębszym zastanowieniu okaże się, że większość suplementów i leków to właśnie białe tabletki 😉
Czy w takim razie białe stało się niebezpieczne i rakotwórcze?
***
Dwutlenek tytanu zakazany, czyli dlaczego jest teraz o nim tak głośno?
Wszystko za sprawą rozporządzenia Komisji (UE) 2022/63 zmieniającego załączniki II i III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do dodatku do żywności ditlenku tytanu (E171). Co prawda rozporządzenie to obowiązuje od 7 lutego 2022 roku, ale całkiem niedawno, bo 7 sierpnia 2022 skończył się 6 miesięczny okres przejściowy, co oznacza, że od 8 sierpnia nie można stosować już dwutlenku tytanu do produkcji żywności, ani wprowadzać do obrotu żywności zawierającej tę substancję, ale mogą one pozostać w obrocie aż do końca daty ważności (więc nie zdziwcie się jak nawet teraz w aptece/drogerii wpadnie Wam w ręce jakiś SD z E171).
Dlaczego zakazano wykorzystania dwutlenku tytanu w żywności?
Dwutlenek tytanu został zakazany jako dodatek do żywności, ponieważ w przeciągu kilku ostatnich lat pojawiły się opinie naukowe zwracające uwagę na potencjalną genotoksyczność jego nanocząsteczek. Jednak Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności nie stwierdził bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia ludzi – m. in. dlatego możliwe było stopniowe wycofywanie produktów z E171 z rynku.
***
Dwutlenek tytanu w lekach
Dwutlenek tytanu pełni wiele funkcji w technologii postaci leku – umożliwia m. in. otrzymywanie szerokiej gamy kolorów (może rozjaśniać inne pigmenty) otoczek tabletek czy kapsułek – dzięki temu nie wszystkie są białe, ale mamy je też w innych kolorach, co ułatwia np. ich rozróżnienie. Co więcej, zapewnia również stabilność tych postaci leków, ponieważ pochłania światło widzialne i UV, a tym samym chroni światłoczułe składniki przed degradacją, przez co wydłuża ich trwałość i okres przydatności do spożycia.
Jest tak chętnie stosowany w produkcji leków chociażby przez fakt, że nie wpływa na właściwości substancji aktywnych leku, przez co lek, można powiedzieć, działa jak należy, a do tego jest dobrze przez nas tolerowany.
***
Co dalej z lekami w dwutlenkiem tytanu?
Jak już wspomniałem ciut wyżej dwutlenek tytanu jest także szeroko wykorzystywany w technologii tworzenia różnych postaci leków podawanych drogą doustną – jednak leki stanowią wyjątek od ww. rozporządzenia. Ale spokojnie. Wszystko jest pod kontrolą.
Komisji Europejska Agencja Leków (EMA) przedstawiła analizę naukową dotyczącą technicznego celu stosowania dwutlenku tytanu w produktach leczniczych, możliwości jego zastąpienia i czasu na znalezienie tego zamiennika.
Na ten moment nie udało się potwierdzić, czy da się znaleźć alternatywę dla E171 i trzeba rozpatrzeć różne scenariusze, ponieważ zastąpienie dwutlenku tytanu nie może mieć negatywnego wpływu na jakość, bezpieczeństwo i skuteczność produktów leczniczych.
Na obecnym etapie trudno jest zalecić precyzyjne ramy czasowe okresu przejściowego na zastąpienie go w produktach leczniczych, ponieważ czas potrzebny na zmianę składu każdego poszczególnego leku może zająć kilka lat, w zależności od złożoności tej zmiany i wymaganych badań.
Wreszcie, biorąc pod uwagę skalę jego stosowania jako substancji pomocniczej w lekach i ilość produktów, w których został użyty, a także uwzględniając globalne łańcuchy dostaw, EMA podkreśliła, że wymóg zastąpienia dwutlenku tytanu niemal na pewno spowodowałby znaczne niedobory leków na rynku unijnym – a to najgorszy z możliwych scenariuszy, do którego nie można dopuścić.
***
Dlaczego nadal stosować leki zawierające dwutlenek tytanu?
Jak w każdej krytycznej sytuacji liczy się zdrowy rozsądek i chłodna ocena. W przypadku stosowania leków z ditlenkiem tytanu należy rozważyć korzyści względem ryzyka – chyba przyznasz, że niezastosowanie leku może mieć gorsze konsekwencje, prawda?
To nie jest łatwa sytuacja, bo tak jak wyjaśniałem wyżej dwutlenek tytanu jest dość rozpowszechnioną substancją w świecie technologii leków, już dobrze poznaną i niejako „kompatybilną” z substancjami aktywnymi. Co prawda znalezienie jego godnego następcy jest zadaniem priorytetowym, ale może okazać się czasochłonne – więc do tego czasu nie możemy pozwolić sobie na żadne pochodne decyzje, bo cały system może się zawalić, a pacjenci zostać pozbawieni dostępu do leków, a to sytuacja niedopuszczalna.
Jeśli nadal masz obawy o swoje zdrowie to porozmawiaj z lekarzem lub farmaceutą o możliwości stosowania zamiennika leku bez ditlenku tytanu w składzie.
I pamiętaj, nigdy nie podejmujcie samodzielnie decyzji o zaprzestaniu stosowania jakiegokolwiek leku zaleconego prze lekarza, bo to może przynieść naprawdę poważne konsekwencje dla Waszego zdrowia, a nawet życia. |
Serdeczności,
Pan Tabletka
Marcin
***
W moich analizach zawsze podaję pełne składy, więc możesz zerknąć, czy w danym produkcie jest dwutlenek tytanu:
- Magnez i potas na skurcze i na serce? Wiesz który wybrać? Analiza składów i opinia
- Witaminy w ciąży – jak wybrać najlepsze? Ranking 29 popularnych suplementów diety.
- Jakie witaminy PRZED ciążą? I jak wybrać kwas foliowy? Analiza i opinie
Źródła:
- https://www.gov.pl/web/psse-kolobrzeg/nowe-wymagania-ue-dotyczace-stosowania-w-zywnosci-substancji-dodatkowej–dwutlenek-tytanu-e171 (data dostępu: 18.08.2022)
- https://www.urpl.gov.pl/pl/informacja-prezesa-urz%C4%99du-z-dnia-11-lipca-2022-r-w-sprawie-stosowania-dwutlenku-tytanu-tio2-e171-w (data dostępu: 18.08.2022)
- https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32022R0063&from=PL (data dostępu: 18.08.2022)
- https://www.ema.europa.eu/en/documents/other/annex-i-use-titanium-dioxide-excipient-human-medicines-industry-feedback-qwp-experts/ema-questions_en.pdf (dostęp dnia: 22.08.2022)
O autorze
Marcin Korczyk
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego na wydziale farmaceutycznym. Po studiach pracował w aptece całodobowej w Nowym Sączu - i w trakcie pracy rozpoczął tworzenie bloga www.pantabletka.pl - zapisując odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania.
Od czasu złożenia bloga w 2015 roku - do dziś - blog stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i opiniotwórczych portali z wiedzą o racjonalnym stosowaniu leków i suplementacji.