Co na biegunkę dla dziecka? Odpowiada Pan Tabletka
Biegunka u dziecka to temat, który przewinął się nie raz, w nie jednym domu. A biegunki, szczególnie u dzieci, mogą być bardzo niebezpiecznie, ponieważ najmłodsi są bardziej narażeni na odwodnienie niż zdrowi dorośli. Dlatego w tym wpisie podpowiem Wam jak prawidłowo radzić sobie z biegunką u właśnie u najmłodszych ze szczególnym nastawieniem na korzystanie z leków – opowiem, które można, a których nie można stosować u dzieci podczas biegunki.
***
Na początku wpisu zebrałem Wasze sposoby na radzenie sobie z biegunką u dzieci – szczególnie tą biegunką, która zdarza się w najmniej sprzyjających okolicznościach (czyli… zawsze 🙈) – czyli podczas podróży 🚗🚗🚗.
W drugiej części odniosę się do tych pomysłów, opowiem co, kiedy i dlaczego stosować, a czego, kiedy i dlaczego unikać. Nie zostawię Was bez odpowiedzi jak skutecznie i bezpiecznie walczyć z biegunką u dzieci, w zależności od ich wieku.
***
Co najczęściej na biegunkę u dziecka podają Rodzice z grupy Pana Tabletki na fb?
Luiza – „Węgiel w syropie sprawdza się i u dzieci i u dorosłych„
Monika – „Enterol„
Sylwia – „Tasectan i dobre probiotyki„
Beata – „Smecta„
Marta – „Suszone jagody najlepsze! Działają natychmiast. Dlatego co roku suszę„
Kasia – „Laremid„
Ewa – „Korzeń kobylaka, serio. Nic tak nie działa. Niezastąpiony przy wszystkim co związane z układem pokarmowym„
Co na to Pan Tabletka?
Padło tu sporo nazw handlowych preparatów, które rzeczywiście przeznaczone są do leczenia biegunki. Ale czy je wszystkie trzeba, a przede wszystkim można stosować u dzieci? Uporządkujmy sobie tą wiedzę! ⬇️⬇️⬇️
***
Kiedy możemy mówić o biegunce?
Biegunka to zmiana konsystencji stolca na płynną lub półpłynną i/lub wzrost częstości wypróżnień zazwyczaj do 3 i więcej na dobę. Mogą, ale nie muszą, jej towarzyszyć nudności, wymioty i gorączka. W rozpoznawaniu biegunki za bardziej miarodajną uważa się zmianę konsystencji stolca niż większenie liczby wypróżnień, szczególnie u niemowląt, u których ten moment wypróżnienia ciężko zaobserwować. Ze względu na czas trwania możemy podzielić ją na trzy rodzaje: ostrą (≤14 dni), przetrwałą (14–30 dni) i przewlekłą (>30 dni). Na potrzebę te wpisu będziemy rozważać jedynie przypadek biegunki ostrej.
***
Przyczyny biegunki u dzieci
W Polsce najczęstszą przyczyną biegunki u dzieci do 3. roku życia jest rotawirus. Także on odpowiedzialny jest za najcięższe przypadki biegunki. Infekcje noro- i adenowirosowe mają lżejszy przebieg, z kolei towarzyszą im uporczywe wymioty.
Zdecydowanie rzadziej biegunki u dzieci mogą wywołać bakterie, a wśród nich Salmonella spp., Campylobacterspp., Yersinia spp. czy Escherichia coli. Zakażenia salmonellą charakteryzują się większą ilością biegunkowych wypróżnień i dłuższym przebiegiem infekcji niż w przypadku biegunek pochodzenia wirusowego. Mogą jej także towarzyszyć wysoka gorączka, ból brzucha czy obecność krwi w stolcu.
Tak naprawdę do rozpoczęcia leczenia biegunki nie jest ważne źródło jej powstania, bo nie ma to wpływu na prowadzone postępowanie.
***
Co robić w przypadku biegunki u dziecka?
Zazwyczaj w przypadku biegunki u dzieci wystarczy telefonicznie skonsultować się z lekarzem – nie potrzebna jest osobista wizyta dziecka w gabinecie – ale bywają wyjątki od tej reguły.
Kiedy lekarz musi bezwzględnie zbadać dziecko z biegunką?
- gdy dziecko ma poniżej 2. miesiąca życia
- gdy choruje przewlekle
- gdy występują u niego dodatkowo uporczywe wymioty
- gdy stolcach obecna jest krew
- gdy dziecko nie ma chęci do jedzenia i picia
- gdy ma nasiloną biegunkę (>8 stolców/dobę)
- gdy występują objawy odwodnienia:
- suchy język
- zapadnięte gałki oczne
- płacz bez łez
- rzadkie i skąpe oddawanie moczu
- zaburzenia świadomości (otępienie, nadmierna senność).
***
Leczenie biegunki u dzieci – po pierwsze nawadnianie!
Nawadnianie to podstawa leczenia biegunki i/lub wymiotów. Najlepiej nadadzą się do tego tzw. doustne płyny nawadniające (DPN, ang. ORS), które nawadniają i uzupełniają utracone elektrolity lepiej niż „czysta” woda, a to dlatego, że mają zmniejszoną osmolalność. DNP to nic innego jak mieszanka glukozy i elektrolitów do rozpuszczenia w wodzie.
Taki gotowy roztwór podaje się dziecku małymi porcjami przez cały dzień. Czasami jest to trudne zadanie, bo te miksturki mają swój specyficzny, słonawy posmak. W takim wypadku trzeba trochę uruchomić wyobraźnię, aby zmotywować dziecko do ich wypicia – generalnie wszystkie chwyty dozwolone:
- może schłodzić taką miksturkę albo dorzucić kostkę lodu – generalnie chłodniejsza smakuje lepiej
- a może pomoże w tym picie przez kolorową rurkę
- albo jakaś dobra historia ze spragnionym kotkiem/pieskiem/pingwinkiem może dać radę.
Nie tylko elektrolity nawadniają podczas biegunki
Jeśli za nic w świecie elektrolity nie wejdą to powinniście postarać się, aby dziecko piło cokolwiek. No może nie cokolwiek, ale możecie wybrać z zestawu: woda mineralną (można ją nawet podrasować odrobiną miodu), mus i kompot jabłkowy, rozcieńczony sok jabłkowy, nie-za-mocna herbata, lekko posolona zupa, wodniste owoce, napoje elektrolitowe jak dla sportowców– generalnie wszystko, co jest źródłem wody. Unikajcie jednak mocno słodzonych napojów typu coca-cola i soków – zawierają dużo cukru i są hiperosmolarne (czyli odwrotnie do tego, co zalecane), co oznacza, że mogą jeszcze bardziej nasilać biegunkę.
A jak wybrać dobre elektrolity podpowiadam w tym wpisie – zerknijcie: https://pantabletka.pl/elektrolity-jak-wybrac-najlepsze-opinia-analiza/
***
Jak żywić dziecko z biegunką?
Biegunka nie wymaga wprowadzania głodówki. Jedynie w razie znacznego odwodnienia należy na kilka godzin zrobić przerwę od podawania dziecku jedzenia, do czasu przynajmniej częściowej poprawy. Wyznacznikiem, kiedy można powrócić do zwykłej diety, jest pojawienie się u dziecka apetytu.
Jeśli maluszek jest jeszcze karmiony piersią to kontynuuj karmienie przez cały czas trwania terapii nawadniającej. Nie ma potrzebny rezygnowania z karmienia, rozcieńczania mleka czy stosowania preparatów mlekozastępczych z powodu biegunki.
U starszych dzieci również nie ma potrzeby „poszczenia”, stosowania diety opartej na pszennym chlebie, ryżu/kleiku ryżowym, jabłkach i tostach. Także dieta ubogo- lub bezlaktozowa nie jest zalecana w warunkach domowych. Po prostu należy prowadzić dietę dostosowaną do wieku.
***
Biegunka u dziecka – co podać?
Na początku wpisu sami mogliście przeczytać o tym, co najczęściej podajecie swoim dzieciom na biegunkę. I wiem, że macie dobre chęci i chcecie, aby Wasze dziecko jak najszybciej wróciło do zdrowia, ale nie wszystkie z tych wymienionych przez Was leków możecie podawać maluchom. Dlatego przygotowałem dla Was ściągę z podpowiedziami i wyjaśnieniami co stosować, a czego nie – korzystajcie!
Probiotyki
W leczeniu biegunki udokumentowaną skuteczność wykazują szczepy Lactobacillus rhamnosus GG (LGG)
oraz Saccharomyces boulardii. Udowodniono, że skracają one czas trwania infekcji i zmniejszają intensywność objawów.
Diosmektyn
To lek o działaniu absorbującym, nie wchłania się z jelitowa i działa przeciwbiegunkowo na drodze kilku mechanizmów. Jako jedyny z tej grupy leków jest wskazany do stosowania w leczeniu biegunek u dzieci.
Loperamid
To bardzo popularny lek hamujący perystaltykę jelit. Co prawda jest on bardzo skuteczny, bo skraca czas trwania biegunki i zmniejsza ilość biegunkowych stolców, jednak nie poleca się jego stosowania w biegunkach u dzieci ze względu na duże ryzyko działań niepożądanych, przewyższające korzyści wynikające z ich stosowania.
Taninian żelatyny
Nie jest rekomendowany w przypadku biegunek u dzieci, ze względu na ryzyko powstania działań niepożądanych przewyższające korzyści wynikające ze stosowania leku.
Ale wiem, że wielu pediatrow je zapisuje – tylko mamy tutaj sytuacje w której lekarz zna Waszą historie chorobową i ma wiedzę żeby zalecić taki czy inny preparat.
Węgiel aktywny
Nie jest rekomendowany w ogóle w przypadku ostrych biegunek ze względu na brak wystarczających dowodów na jego skuteczność.
Antybiotyki (np. nifuroksazyd)
Nie powinno stosować się rutynowo antybiotyków u zdrowych dzieci z ostrą biegunką. Tego typu infekcje przewodu pokarmowego mają zazwyczaj przebieg samoograniczający, co oznacza, że po prostu po kilku dniach (na ogół 5-7) przejdą same. Antybiotyki stosuje się tylko w przypadku biegunki wywołanej przez konkretne patogeny i to u dzieci z określonymi objawami. A przede wszystkim antybiotyków nie stosujemy na biegunki o podłożu wirusowym!
***
Biegunka u dziecka – domowe sposoby
Z pomocą w biegunce przychodzą także naturalne sposoby – A JAK! Chyba najbardziej znanym jest napar z suszonych borówek. Możesz podawać go dzieciom od momentu, kiedy mają już odpowiednio rozszerzoną dietę.
A przepis na napar z suszonych borówek znajdziesz w Zdrowniku: zdrownik.pl
A co do przytoczonego przez Was korzenia kobylaka to owszem działa on na biegunkę, ale przyznam, że nie znalazłem informacji od którego roku życia można go bezpiecznie podawać dzieciom, więc powinniście to skonsultować z doświadczonym w temacie lekarzem.
***
Szczepienia przeciwko rotawirusom 💉
Obecnie w Polsce jest dostępne szczepienie przeciwko rotawirusom. Nie chroni przed samym zachorowaniem na ostrą biegunkę wirusową, ale przed jej ciężkim przebiegiem wymagającym hospitalizacji nawet w 85-98%. Szczepienie składa się z 2 lub 3 dawek podanych doustnie w odstępie przynajmniej 4 tygodni. Zaleca się podanie pierwszej dawki optymalnie w 6-8 tygodniu życia, ale nie później niż przed 12. tygodniem życia, a ostatniej najlepiej do ukończenia 24. tygodnia życia. Od 2021 roku szczepienia przeciwko rotawirusom są bezpłatne.
***
Co na biegunkę u dziecka – podsumowanie
Mam nadzieję, że będziecie wracać do tego wpisu i wspierać się nim, gdy zajdzie taka potrzeba (choć oczywiście nie życzę Wam, żeby zdarzało się to często). Pamiętajcie, że szczególnie przed podaniem leków dzieciom skonsultujcie się z lekarzem lub z farmaceutą, żeby mieć pewność, że jest to lek przeznaczony dla tej grupy wiekowej. Leki to nie cukierki, naprawdę.
***
Jeśli chcesz być na bieżąco z Panem Tabletką i dostawać ode mnie dodatkowe informacje o zdrowiu dzieci i problemach rodziców – zapisz się na newsletter dla rodziców (po wpisaniu adresu, konieczne jest jeszcze potwierdzenie zapisu – sprawdź dokładnie skrzynkę :))
***
Serdeczności
Pan Tabletka
Marcin
***
***
Źródła:
- Wasielica-Berger J.: Ostra biegunka. Gastroenterologia Kliniczna, 2018, tom 10, nr 1: 14–22.
- Sawiec P.: Postępowanie w ostrej biegunce u dzieci. Aktualne (2014) wytyczne European Society for Paediatri Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition oraz European Socie for Paediatric Infectious Diseases. Medycyna Praktyczna, Pediatria, 4/2014.
- Flaszewska A., Szajewska H.: Ostra biegunka infekcyjna u dzieci – co mówią aktualne dane? Zakażenia XXI wieku, 2018;1(2):79–87
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rotawirusy/ (dostęp dnia: 20.08.2022)
***
O autorze
Marcin Korczyk
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego na wydziale farmaceutycznym. Po studiach pracował w aptece całodobowej w Nowym Sączu - i w trakcie pracy rozpoczął tworzenie bloga www.pantabletka.pl - zapisując odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania.
Od czasu złożenia bloga w 2015 roku - do dziś - blog stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i opiniotwórczych portali z wiedzą o racjonalnym stosowaniu leków i suplementacji.
